nhất đất nước và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia trên bộ và chủ quyền biển, đảo của Tổ
quốc, thực hiện việc xây dựng quân đội, xây dựng hệ thống thành lũy, pháo đài đồn trú; tổ
chức lực lượng vũ trang phòng thủ ở Kinh đô và các địa phương trong cả nước, nhất là ở các
vùng biên giới, ven biển, hải đảo, thực hiện chính sách bang giao quân sự. So với các triều
đại trong lịch sử, các vua triều Nguyễn đã kế thừa và phát huy được một số nội dung nhất định
về tư tưởng quân sự, nhằm tăng cường tiềm lực quân sự, quốc phòng đất nước trong công
cuộc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ ở vùng biên giới và vùng biển, đảo của Tổ quốc. Tuy nhiên,
do yếu tố lợi ích dòng họ và những chính sách hạn chế, thậm chí sai lầm trong đối nội và đối
ngoại nên triều Nguyễn không phát huy được sức mạnh toàn dân tộc nói chung, sức mạnh
quân sự, quốc phòng của đất nước nói riêng như các triều đại trước. Điều đó thể hiện sự
khủng hoảng sâu sắc về quan điểm tư tưởng, trong đó có tư tưởng quân sự và một số lĩnh vực
khác liên quan đến quân sự triều Nguyễn. Chính bởi vậy, khi tư bản phương Tây, trực tiếp là
tư bản Pháp tiến hành khiêu khích và tiến hành xâm lược bằng vũ lực, triều đình nhà Nguyễn
đã từng bước đầu hàng, đưa đất nước ta vào tình cảnh phải chịu ách đô hộ của thực dân Pháp
gần một thế kỷ.
__________________
1. Bá Đa Lộc là một người Pháp mang tên Pierre Joseph Georges Pigneau, sinh ngày
2-9-1741 ở Béhame, quận Aisne, Pháp.
2. Lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 1960, t.III, tr.366.
3. Xem Lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam, Sđd, t.III, tr.373.
4. Theo tài liệu nghiên cứu của Nguyễn Đắc Xuân, triều Nguyễn kéo dài 143 năm (từ
năm 1802 đến năm 1945), với 13 đời vua: Gia Long (1802-1819), Minh Mạng (l820-1840),
Thiệu Trị (1841-1847), Tự Đức (1847-1883), Dục Đức (17-7 - 20-7-1883), Hiệp Hòa (6-
1883 - 11-1883). Kiến Phúc (12-1883 - 6-1884), Hàm Nghi (8-1884 - 7-1885), Đồng Khánh
(1885-1888), Thành Thái (1889-1907), Duy Tân (1907-1916), Khải Định (1916-1925), Bảo
Đại (1926-1945).
5. Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa, Hội Sử học Việt Nam: Chúa Nguyễn và vương
triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX, Sđd, tr.19.
6. Xem Bộ Quốc phòng - Viện Lịch sử quân sự Việt Nam: Lịch sử quân sự Việt Nam:
Hoạt động quân sự từ năm 1802 đến năm 1896, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, t.8,
tr.23.
7. Dưới triều Nguyễn chỉ có Trương Đăng Quế được truy phong quân công. Tiếp đó,
còn có Nguyễn Hữu Độ, Hoàng Cao Khải được phong, nhưng do thực dân Pháp phong.
8. Xem Lịch sử Việt Nam, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1976, t.I, tr.382-383.
9. Các cuộc khởi nghĩa của nhân dân chống chính quyền và triều Nguyễn tập trung lực
lượng quân sự để đàn áp cũng là một trong những hoạt động quân sự lớn nửa đầu thế kỷ XIX,
