nhưng trong phần nghiên cứu về tư tưởng quân sự Việt Nam thời kỳ này, chúng tôi không đề
cập.
10. Triều Nguyễn nghiêm cấm dân thường không được làm nhà kiểu chữ "công", chữ
“môn”, không được chọn hình long, ly, quy phượng; không được mang những đồ gấm vóc,
không dùng các màu vàng, tía; không được dùng các loại gỗ quý...
11. Theo báo cáo của Bộ Hộ, năm 1838, tổng số thuế quan thu được là 851.328 quan,
đến năm 1852 còn 387.248 quan (giảm 54% so với năm 1838).
12. Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa, Hội Sử học Việt Nam: Chúa Nguyễn và vương
triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX, Tlđd, tr.19-20.
13. “Mười điều huấn dụ” gồm: 1- Đôn nhân luân (trọng tam cương, ngũ thường); 2-
Chính tâm thuật (giữ cho bụng dạ ngay thẳng); 3- Vụ bản nghiệp (chăm lo nghề nghiệp của
mình); 4- Thượng tiết kiệm (chuộng giữ tiết kiệm); 5- Hậu phong tục (giữ phong tục cho
thuần hậu) ; 6- Huấn tử đệ (phải dạy bảo con em); 7- Sùng chính học (tôn học đạo chính); 8-
Giới dâm thắc (răn tránh những sự gian tà, dâm dục); 9- Thận pháp thủ (cẩn thận giữ theo
pháp luật); 10- Quang thiện thành (phải làm lành cho nhiều và rộng).
14. Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa, Hội Sử học Việt Nam: Chúa Nguyễn là vương
triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX, Tlđd, tr.53.
15. Lịch sử Việt Nam, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1985, t.II, tr.27.
16. Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa, Hội Sử học Việt Nam: Chúa Nguyễn và vương
triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX, kỷ yếu Hội thảo Thanh Hóa
ngày 18 và 19-10-2008, Nxb. Thế giới, Hà Nội, 2008, tr.19.
17. Việt sử thông giám cương mục, Nxb. Sử học, Hà Nội, 1960, t.XI, tr.85.
18. Việt Nam - Những sự kiện quân sự thế kỷ XIX, Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội,
1999, tr.61.
19. Theo tài liệu nghiên cứu của Nguyễn Đắc Xuân, các chúa Nguyễn gồm: Chúa
Tiên, tên thật là Nguyễn Hoàng (1558- 1613), Chúa Sãi, tên thật là Nguyễn Phước Nguyên
(1613-1635), Chúa Thượng, tên thật là Nguyễn Phước Lan (1635-1648), Chúa Hiền, tên thật
là Nguyễn Phước Tần (1648-1687), Chúa Nghĩa, tên thật là Nguyễn Phước Thái (1687-1691),
Quốc Chúa, tên thật là Nguyễn Phước Chu (1691-1725), Ninh Vương, tên thật là Nguyễn
Phước Chú (1725-1738), Võ Vương, tên thật là Nguyễn Phước Khoát (1788-1765), Định
Vương, tên thật là Nguyễn Phước Thuần (1765-1777).
20. Dẫn theo Chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam từ thế kỷ
XVI đến thế kỷ XIX, Tlđd, tr.159.
21. Nguyễn Phan Quang và các tác giả: Lịch sử Việt Nam, Nxb. Giáo dục, Hà Nội,
1995, q.I, t.2, tr.206.
