Vua Lê Nhân Tông sau khi làm xong sổ hộ tịch đã ra lệnh tuyển quân. Mùa xuân năm
Giáp Tý (1444), nhà vua cho tuyển đinh tráng bổ vào quân ngũ. Từ năm Kỷ Tỵ (1449), vua
mở rộng ấm trạch cho con cháu các quan. Điều này cũng thực hiện cả trong chế độ nghĩa vụ
binh dịch; các hoạn quan được phép chọn một người thân thích miễn lính. Nhìn chung, các
đời vua đầu chế độ tuyển mộ chưa có quy định rõ ràng, khi cần bổ sung quân số triều đình
mới tuyển.
Từ năm Canh Dần (1470), trên cơ sở chế độ hộ tịch “tiểu điển”, “đại điển”, vua Lê
Thánh Tông đã quy định phép duyệt tuyển. Việc tuyển lính được thực hiện một lần cùng với
việc điều tra nhân khẩu lập sổ hộ tịch. Cứ 3 năm nhà nước sửa lại hộ tịch một lần gọi là “tiểu
điển”, 6 năm làm lại một lần gọi là "đại điển”. Mỗi lần đến kỳ duyệt tuyển, triều đình cử các
quan đại thần về các địa phương lập các trường tuyển duyệt, bắt nhân dân kê khai lại nhân
khẩu. Trừ các quan lại, chức sắc, tất cả các dân đinh từ 18 tuổi trở lên đều phải vào hộ tịch,
được phân chia thành 6 hạng: Tráng hạng, Quân hạng, Dân hạng, Lão hạng, Cố hạng và Cùng
hạng. Hạng Tráng phải nhập ngũ ngay, hạng Quân là quân dự bị, khi nào nhà nước cần điều
động mới nhập ngũ, hạng Dân là những người phải đóng sưu thuế. Phép duyệt tuyển thời Lê
Thánh Tông cũng quy định: Gia đình nào có từ 3 đến 4 suất đinh thì một người sung vào hạng
Tráng, một người sung vào hạng Quân, còn thì sung vào hạng Dân. Nhà có 5 đến 6 suất đinh
thì 2 người sung vào hạng Tráng, 1 người sung vào hạng Quân, còn lại là hạng Dân.
Theo lệ cũ:
+ Con cái quan văn võ hàm nhất, nhị phẩm, con trưởng của quan hàm tam phẩm: cháu
của tước công, tước hầu, tước bá, nếu người nào không thể theo học được thì sung quân Tuấn
sĩ vệ Cẩm Y.
+ Con các quan văn võ hàm tam phẩm, con trưởng hàm tứ, ngũ, lục, thất, bát phẩm,
hai con của quan cửu phẩm, cháu của quan lục phẩm trở lên, nếu người nào không theo học
được thì sung vào làm quân ở vệ Vũ Lâm.
+ Con của quan hàm cửu phẩm, cháu của quan hàm bát phẩm thì lựa chọn sung làm
lính cũng như con bách tính.
Đến tháng 3 năm Đinh Dậu (1477), vua Lê Thánh Tông ra chỉ định lại thể lệ tuyển
dụng con cháu các quan viên: "Cháu trưởng của các bậc công, hầu, bá, tử, nam; con trưởng
của các quan văn, võ nhị tam phẩm, con trưởng của các quan tam, tứ, ngũ, lục, thất, bát phẩm,
nếu ai tuổi trẻ và thông minh ham học thì cho vào Sùng Văn quán làm học sinh đọc sách. Nếu
tuổi đã lớn mà đần độn, muốn học võ nghệ, thì cho vào học tập ở vệ Cẩm Y, mỗi ngày tới
trường đấu võ ở phía tây kinh thành tập luyện các nghề cung tên, thủ tiễn, đánh mộc. Đến cuối
mùa đông vệ Cẩm Y sai quan khảo xét, cứ 3 năm một lần, quan phụ trách làm danh sách tâu
lên, đưa sang Binh bộ, tổ chức thi theo lệ đã định. Người nào đỗ thì bổ các chức quan võ"
33
.
Tháng 3 năm Bính Ngọ (1486), nhân một kỳ tuyển quân, vua Lê Thánh Tông ban hành
điều lệ “Hồng Đức quân vụ” gồm 27 điều, trong đó có 3 điều bổ sung cho lệ tuyển binh dịch
