chúng địa phương, người cõng già, người dắt trẻ chạy trốn khắp nơi, cảnh ly tán, chết chóc
đầy đường.
Lúc này, vua Lê Anh Tông đã phong tước Trưởng quận công cho Phúc Lương hầu
Trịnh Tùng và giao cho toàn quyền điều khiển tất cả các doanh quân. Trịnh Tùng cùng 30 võ
tướng là Vinh quận công Hoàng Đình Ái, Tấn quận công Trịnh Mô, Nghĩa quận công Đặng
Huấn và Dương quận công Nguyễn Hữu Liêu... và 12 quan văn đồng tâm hiệp lực, ngày đêm
bàn định kế sách, chia quân giữ các đồn trại, đào hào đắp lũy, quyết tâm cố thủ trước sức tấn
công của quân Mạc.
Theo mưu kế của Lê Cập Đệ, chỉ trong một đêm, quân Lê - Trịnh dùng tre nứa ken
thành hình bức thành, rồi trát bùn đất bên ngoài, trên mặt thành cắm chông tre vót nhọn dựng
ở bên ngoài thành chính, chu vi hơn 10 dặm để đánh lừa quân Mạc. Sớm hôm sau, thấy bức
tường thành sừng sững án ngữ trước mặt, Mạc Kính Điển vô cùng kinh ngạc và nói với các
tướng thuộc quyền rằng: Không ngờ binh sĩ nhà Lê ngày nay vẫn còn có kỷ luật, pháp lệnh rất
nghiêm minh! Chỉ đắp trong một đêm, mà hoàn tất một bức thành đồ sộ! Tất là họ còn có
nhiều binh sĩ liều chết cố giữ cho nên công việc mới mau chóng như vậy, khiến lòng ta không
yên. Chuyến này mà không thành công, thì sau đây chưa dễ gì bình định được. Nếu không
đánh gấp, quyết kế tiễu trừ, tất sẽ lưu lại mối họa về sau.
Mạc Kính Điển bèn đích thân đốc thúc tướng sĩ ngày đêm tiến đánh. Khắp miền tả
ngạn từ châu Da, châu Tầm trở xuống; miền hữu ngạn từ đầu nguồn huyện Lôi Dương, huyện
Nông Cống trở xuống đều biến thành chiến trường cho các cuộc xung đột Nam - Bắc triều.
Nhân dân các huyện trong sứ Thanh Hóa đều cố sức chạy trốn mong thoát thân, làng xóm tiêu
điều, tan tác.
Tháng 10 năm Canh Ngọ (1570), quân Mạc giao chiến với quân Lê - Trịnh ở sông Bảo
Lạc và sông Long Sùng. Các tướng Nam triều thường dùng kỳ binh, ban ngày thì cố thủ, ban
đêm thì đánh phá doanh trại, quấy rối quân Mạc, khiến cho quân Mạc phấp phỏng lo sợ bị tấn
công về ban đêm. Dần dần, quân Mạc tuy đông nhưng tinh thần sa sút, càng ngày càng có
nhiều người bỏ trốn. Mạc Kính Điển nhận thấy đánh mãi không được, bèn rút lui về giữ dinh
Hà Trung, bao vây cấm vận muối quân Trịnh ở trong lũy.
Cùng lúc đó, Vũ Sư Thước - viên tướng của Trịnh Cối hàng Mạc Kính Điển trước đó
đã bí mật liên lạc với vua Lê, xin được làm nội ứng giúp quân Lê - Trịnh tiêu diệt quân Mạc.
Ngay lập tức, vua Lê phong Trịnh Tùng làm tả tướng tiết chế tướng sĩ các dinh quân thuỷ bộ
các xứ, chỉ huy các tướng đem đại binh tiến đánh quân Mạc. Quân Nam triều được chia thành
ba đạo cùng tiến:
Đạo quân thứ nhất do An quận công Lại Thế Khanh, Đoàn vũ hầu Lê Cập Đệ, Văn
phong hầu Trịnh Vĩnh Thiệu, Tấn quận công Trịnh Mô chỉ huy tiến theo cánh trái, từ Yên
Định qua Vĩnh Phúc, đánh lấy huyện Tống Sơn.
