Cuộc giao chiến giữa quân Trịnh với quân Mạc diễn ra vô cùng ác liệt. Với khí thế
vượt trội, quân Trịnh sát hại hơn 600 quân Mạc, bắt các tướng Mạc là Chấn quận công
Nguyễn Công và Phù Bang hầu (không rõ tên) làm tù binh. Mạc Đôn Nhượng phải vội vã thu
nhặt tàn quân rút lui. Quân Nam triều toàn thắng, giữ vững địa bàn Thanh - Nghệ. Và “từ đấy
binh uy (quân Trịnh) lừng lẫy, quân Mạc không dám lại dòm ngó nữa, dân Thanh Hóa, Nghệ
An mới được yên nghiệp"
30
.
Tiếp đến, tháng 7 năm Quý Mùi (1583), Mạc Mậu Hợp lại xuất quân tiến công vào
Thanh Hóa, đánh phá các huyện ven sông, nhưng bị quân Trịnh đánh cho đại bại, buộc phải
rút về
31
.
Sau những thất bại nặng nề và liên tiếp này, Bắc triều từ bỏ hẳn ý định tấn công vùng
Thanh - Nghệ, lui về củng cố thế phòng ngự trên vùng lãnh thổ của mình, đặc biệt là khu vực
xung quanh Kinh đô Thăng Long.
Ngược với Bắc triều, bắt đầu từ năm Ất Dậu (1585), sau khi chuẩn bị chu đáo về mọi
mặt, quân Nam triều liên tiếp mở các trận tiến công ra vùng Sơn Nam: tập kích các huyện Yên
Mô, Yên Khang, hoặc theo đường Thiên Quan tiến đánh các vùng miền tây Bắc Bộ, tới tận
Sài Sơn (Hà Tây), sau đó lại rút về Thanh Hóa.
Sang tháng 10 năm Đinh Hợi (1587), quân Nam triều lại đánh phá các huyện Gia Viễn,
Yên Hoá, Phụng Hoá (thuộc các phủ Trường Yên, Thiên Quan), chợ Rịa (Nho Quan, Ninh
Bình) và phá rã dinh của Tân quận công nhà Mạc. Tháng 11 cùng năm, Trịnh Tùng tiếp tục
đưa quân tiến đánh ra huyện Mỹ Lương (Chương Mỹ, Hà Tây) và huyện Lương Sơn (Hoà
Bình)...
Để chống lại quân Nam triều, tướng Tây đạo của Bắc triều là Mạc Ngọc Liễn xuất
quân tiến xa huyện An Sơn (Hà Tây), đánh vào sườn trái đạo quân của Trịnh Tùng. Tướng
Nam đạo là Nguyễn Quyện mang quân đến huyện Chương Đức, rồi vượt sông Do Lễ, đánh
vào sườn phải đạo quân của Trịnh Tùng; đồng thời sử dụng một bộ phận lực lượng mai phục ở
hai bên con đường nhỏ dưới chân núi, chặn đường tải lương của quân Trịnh.
Do thám nắm được ý đồ của quân Mạc, Trịnh Tùng sai tướng Hoàng Đình Ái đang
đêm bí mật đưa một đạo quân về giữ Thanh Hóa; giao cho Hà Thọ Lộc và Ngô Cảnh Hữu ở
lại phía sau canh giữ binh lương; sai Nguyễn Hữu Liêu và Trịnh Đỗ mang quân đi cầm cự với
Mạc Ngọc Liễn nhằm phân tán thế lực của quân Mạc. Dàn dựng xong thế trận, Trịnh Tùng
đích thân đốc suất đạo trung quân tiến đánh Nguyễn Quyện. Bị đòn bất ngờ, đạo quân của
Nguyễn Quyện nhanh chóng vỡ trận. Phục binh của Nguyễn Quyện bố trí từ trước cũng theo
chính binh mạnh ai nấy chạy, tranh nhau qua sông, chết đuối rất nhiều. Thừa thắng, Trịnh
Tùng đem đại quân tấn công vào các huyện An Sơn, Thạch Thất, gây thêm cho quân Mạc
những thiệt hại lớn. Đến tháng chạp, Trịnh Tùng cùng các tướng thu quân, theo đường qua
Thiên Quang, rút về Thanh Hóa
32
.
