tình trạng quan tham, lại nhũng trong quân đội, đời sống quá khổ cực nên
số binh lính bỏ trốn ngày càng nhiều.
Nhìn chung, mặc dù có nhiều ưu điểm, nhưng quân đội triều
Nguyễn vẫn không phải là một đội quân mạnh, có sức chiến đấu cao. Bởi
"tinh thần của quân đội là yếu tố quyết định của mọi thắng lợi trên chiến
trường"
10
thì quân đội triều Nguyễn đã không có được.
b) Về xây dựng quốc phòng
Ngay từ khi thành lập, triều Nguyễn coi xây dựng quân đội và củng
cố quốc phòng là một trong những quốc sách được ưu tiên hàng đầu, nhất
là trong bối cảnh quốc tế và trong nước có nhiều biến động.
Tư tưởng, đường lối quốc phòng của triều Nguyễn đã kế thừa và mô
phỏng theo tư tưởng, đường lối quốc phòng của các triều đại phong kiến
trước đó, được thể hiện rõ nét và sâu sắc trong chức năng, nhiệm vụ và tổ
chức lực lượng quân đội. Bên cạnh đó, để ứng phó với sự thay đổi của tình
hình thế giới, triều Nguyễn cũng đã có những đổi mới trong tư duy xây
dựng lực lượng quân đội phục vụ cho chiến lược phòng thủ đất nước.
Triều Nguyễn đã sớm nhận ra nguy cơ bị tấn công từ các nước thực
dân phương Tây nên đã chủ động tìm cách đối phó. Vua Gia Long, vị vua
đầu triều Nguyễn, đã từng bước tìm cách loại bỏ dần những ảnh hưởng của
những người Pháp (mà nhà vua vốn hàm ơn) trong triều đình, cảnh giác với
những hoạt động của các cha cố và thương nhân phương Tây, hạn chế việc
truyền bá đạo Kitô và buôn bán với thương nhân phương Tây. Tư tưởng
ngăn ngừa phương Tây của Gia Long đã được Vua Minh Mệnh phát triển
thành đường lối cự tuyệt hoàn toàn quan hệ với phương Tây. Vua Minh
Mệnh tiến hành đóng của đất nước, thực hiện triệt để chính sách bế quan,
tỏa cảng, cấm không cho các thương nhân phương Tây đến buôn bán;
không quan hệ với các nước phương Tây; cấm các giáo sĩ phương Tây đến
Việt Nam truyền đạo; coi đạo Kitô là tà đạo và đàn áp giáo dân. Những
chính sách cứng rắn của Vua Minh Mệnh thể hiện rõ tư tưởng ngăn chặn từ
xa các nguy cơ bị tấn công từ phương Tây. Chiến lược ngăn chặn từ xa này
