Việt Nam là bên cạnh tăng cường bản chất giai cấp công nhân, bộ máy
chính quyền cách mạng còn phải là biểu tượng của khối đại đoàn kết
toàn dân, của chung cả toàn thể dân tộc quyền lực thuộc về nhân dân.
Nghị quyết nhấn mạnh: “Không nên nói công nông liên hiệp và lập
chính quyền Xôviết mà phải nói toàn thể nhân dân liên hợp và lập
chính phủ dân chủ cộng hòa”
88
. Nghị quyết nêu rõ chủ trương của
Đảng: “Sau lúc đánh đuổi được Pháp - Nhật sẽ thành lập một nước
Việt Nam dân chủ mới theo tinh thần tân dân chủ. Chính quyền cách
mạng của nước dân chủ mới ấy không phải thuộc quyền riêng của một
giai cấp nào mà là của chung cả toàn thể dân tộc, chỉ trừ có bọn tay sai
của đế quốc Pháp - Nhật và những bọn phản quốc, những bọn thù,
không được giữ chính quyền”
89
.
Vậy là, từ những ý tưởng và những nội dung được nêu trong các tác
phẩm trước đó, đến Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng
lần thứ tám, tư tưởng của Đảng về xây dựng nhà nước và thiết kế bộ máy
chính quyền cách mạng đã hình thành cơ bản. Đó là tư tưởng xây dựng một
nước Việt Nam dân chủ mới, “hùng cường và tiến bộ”, Nhà nước cách
mạng thực sự là của dân, do dân và vì dân, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng
của giai cấp công nhân; dân chủ với nhân dân, chuyên chính với kẻ thù.
Sau khi đã xác định phương hướng và mục tiêu xây dựng bộ máy
chính quyền, vấn đề tiếp theo là phải xác định biện pháp tiến hành thích
hợp nhằm biến tư tưởng đó thành hiện thực. Đó là phải xây dựng được hệ
thống chính sách để chính quyền cách mạng đem áp dụng ở những vùng
mới giải phóng, đồng thời xác định các bước đi cụ thể để thiết lập trong
thực tiễn hệ thống chính quyền từ địa phương đến trung ương.
Để giải quyết vấn đề đó, theo chỉ đạo của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc,
ngày 25-10-1941, Tổng bộ Việt Minh công bố Tuyên ngôn, Chương trình
và Điều lệ Việt Minh. Chương trình Việt Minh nêu rõ các chính sách về
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội... Về sau, Chương trình đó được đúc kết
thành mười chính sách lớn đem thực hiện ở Khu giải phóng và trở thành
