ngày 13-7-1885, lấy danh nghĩa Vua Hàm Nghi, Tôn Thấy Thuyết hạ
chiếu: Lệnh hạ Thiên dụ Cần Vương nhằm kêu gọi giới văn thân, sĩ phu yêu
nước và toàn thể nhân dân đứng lên chống thực dân Pháp. Chiếu có đoạn
viết: "Phàm những ai biết chia lo việc nước, tất cũng dự biết như vậy, mà
cũng đều nghiến răng căm phẫn. Cái lòng giết giặc, giết thù nào ai chẳng có
(...) người trí giúp mưu, người dũng giúp sức, người giàu xuất của để giúp
quân nhu, cùng nhau đoàn kết, chẳng ngại gian hiểm, làm cách gì mà có thể
cứu nguy, đỡ ngã, gỡ chỗ khó, giúp khi bí, thảy hết đều hết lòng hết sức"
81
.
Lệnh hạ Thiên dụ Cần Vương đã như lời hịch, nhanh chóng khơi
dậy một cao trào chống thực dân Pháp mạnh mẽ trên phạm vi cả nước:
"Thế là các nhà nho lại hô hào dựng lên một cuộc vận động mà đứng đầu
người ta có thể thấy hành động của quan nhiếp chính Thuyết. Phong trào
lan khắp các tỉnh xứ An Nam và dưới cái cớ tự do cho dân tộc và quyền lợi
của triều đình, vận động chống lại ảnh hưởng của người Pháp và phục hồi
cho Hàm Nghi"
82
.
Để đối phó lại với triều đình Hàm Nghi, ngày 19-9-1885, thực dân
Pháp dựng lên triều đình bù nhìn Đồng Khánh. Đất nước lúc này có hai
vua, Vua Hàm Nghi được những người yêu nước suy tôn, Vua Đồng Khánh
được thực dân Pháp và bọn quan lại đầu hàng dựng lên. Triều Nguyễn do
Vua Đồng Khánh đứng đầu lúc này đã hoàn toàn làm tay sai cho thực dân
Pháp. Một người Pháp đương thời đã ghi nhận điều này: "Đồng Khánh, anh
của Hàm Nghi, đã mất hết mọi quyền lợi, được đưa lên ngôi ở Huế dưới sự
thương nghị giữa Pháp và triều đình"
83
. Như vậy, đến lúc này bộ phận chủ
hòa trong triều Nguyễn đã thực sự trở thành những kẻ bán nước, đầu hàng
và câu kết chặt chẽ với giặc để đàn áp các phong trào yêu nước của nhân
dân: "Nước ta với nước Pháp, hiện nay lễ cùng giao cho nhau đã thành,
việc hòa hiếu đã định, tưởng sĩ thứ các ngươi đều nghe biết cả, khắp gầm
trời này, ai cũng là thần tử của vua, nếu các ngươi biết hối cải, cùng bảo lẫn
nhau, theo nhau cùng dấn thân đến thú trong hạn định của quan Khâm sai,
thì sẽ được lượng cho khoan miễn, nếu chấp mê không biết hối, riêng mình
sinh thành ở ngoài giáo hóa, chỉ lấy nghề cướp bóc mưu sống để hại dân,
