Để đối phó với binh lực mạnh của địch, nghĩa quân đã áp dụng lối
đánh du kích rất linh hoạt. Dựa trên hệ thống công sự, nghĩa quân giữ thế
chủ động cả trong tấn công và phòng thủ. Họ thường mở những trận đột
kích bất ngờ để tiêu hao sinh lực địch và làm cho chúng bị hoảng loạn. Khi
quân Pháp tổ chức những cuộc càn quét lớn, nghĩa quân lại tản ra các làng
mạc, hòa vào trong dân, lúc ẩn, lúc hiện bất thường. Điều này làm cho quân
Pháp rất khó xác định mục tiêu tấn công. Ngày 20-12-1892, nghe tin Đề
Thám đang tập trung quân ở làng Binh Động, giặc Pháp lập tức tổ chức tấn
công. Nhưng khi chúng kéo tới, nghĩa quân đã rút đi. Đầu năm 1893, biết
tin nghĩa quân đang hoạt động ở Nhã Nam, quân Pháp vội vã tổ chức tấn
công. Nhưng một lần nữa chúng lại chậm chân. Nghĩa quân còn tăng cường
các hoạt động quấy rối địch. Ngày 27-6-1893, Đề Thám điều một đội nghĩa
quân bí mật tấn công trại lính khố xanh gần Đáp Cầu (Bắc Ninh). Trong
trận đánh này, nghĩa quân đã tiêu diệt hai tên và làm một tên bị thương.
Nhận được tin cấp báo, Công sứ Bắc Ninh Boulloche tức tốc điều 36 lính
Pháp và một đại bác đến trợ chiến. Nhưng khi chúng tới, nghĩa quân đã đi
xa
113
. Rõ ràng, đánh du kích là sở trường của nghĩa quân Yên Thế. Với
chiến thuật này, nghĩa quân có thể hạn chế thương vong, ngăn cản được các
đợt tiến công lớn của địch, làm cho chúng hoang mang, lo sợ và bị động.
Bên cạnh việc đánh địch, nghĩa quân Yên Thế còn tích cực thực
hiện công tác binh vận, kêu gọi những binh lính người Việt Nam trong
hàng ngũ Pháp bỏ trốn và không giết hại đồng bào. Họ còn vạch ra bản chất
phi nghĩa của thực dân Pháp: "Những người Pháp các ông đã đem sức
mạnh quân sự để chiếm đoạt nước An Nam... Kẻ đi xâm chiếm đất đai của
người khác là bọn người tham lam. Kẻ đã bị bại trận mà không biết thoái
lui là bọn người ngu dại. Nếu các ông cứ tiếp tục những tư tưởng ấy thì hậu
quả là dân chúng và cả binh sĩ trong hàng ngũ của các ông sẽ bất bình, sẽ
gây nên binh biến, tất cả sẽ nổi dậy"
114
.
Đề Thám đã áp dụng chiến thuật lúc chiến, lúc hòa một cách linh
hoạt và mềm dẻo. Tùy theo cục diện chiến trường mà Đề Thám và thực dân
Pháp tiến hành thương lượng đình chiến. Đây cũng là một điểm độc đáo
