Đặt vấn đề sử dụng bạo lực cách mạng để giành độc lập dân tộc,
Phan Bội Châu đã nhận thức kẻ thù dùng bạo lực để chiếm đoạt, cai trị
nhân dân ta, thì việc sử dụng bạo lực cách mạng để chống lại chúng là con
đường và phương pháp đúng đắn để giành thắng lợi, tuy rằng lập trường
đấu tranh vũ trang của Phan Bội Châu có lúc dao động, nhưng xét tổng thể,
quan điểm bạo động vẫn là quan điểm chủ đạo. Quan điểm sử dụng bạo lực
để lật đổ chính quyền thực dân của Phan Bội Châu góp phần khẳng định
một chân lý là muốn đánh đuổi thực dân Pháp tàn bạo, giành độc lập dân
tộc, cách mạng Việt Nam phải sử dụng bạo lực cách mạng. Hơn nữa, nếu
như phong trào Cần Vương chỉ đặt ra vấn đề chống thực dân Pháp xâm
lược, khôi phục lại chế độ quân chủ, thì đến đầu thế kỷ XX, Phan Bội Châu
đặt vấn đề không những dùng bạo lực đánh đuổi thực dân Pháp giành lại
chủ quyền mà còn thiết lập một chính quyền mới do dân làm chủ. Quan
điểm đó đã trở thành ngọn cờ tập hợp, cổ vũ quần chúng đấu tranh chống
thực dân và phong kiến.
b) Quan điểm về phương thức tiến hành bạo động
Phan Bội Châu khi còn trẻ đã khởi xướng và tổ chức nhiều hoạt
động cứu nước dưới nhiều hình thức khác nhau như viết hịch Bình Tây thu
Bắc (1882), lập đội "thí sinh" gồm 60 người gọi là "Sĩ tử Cần Vương đội"
để ứng nghĩa (1885)... Sau nhiều hoạt động nhưng không mang lại kết quả,
Phan Bội Châu chú tâm nghiên cứu "những sách binh thư của đời Chiến
Quốc như Tôn Tử thập tam thiên, Vũ Hầu tâm thư, cho đến sách Hổ trướng
khu cơ, Binh gia bí quyết... để dự bị mô phỏng vào đấy mà thực hành sau
này"
14
; đồng thời thu thập tài liệu về các cuộc khởi nghĩa trong phong trào
Cần Vương; mở rộng kết giao với những người đồng tâm, đồng chí; bí mật
liên lạc với "những người cũ của đảng Cần Vương"
15
- lực lượng mà theo
ông là sẽ dùng vào việc lớn nay mai.
Thời kỳ đầu, "thủ đoạn" tiến hành bạo động của Phan Bội Châu và
các đồng chí của ông là tập hợp lực lượng anh hùng lục lâm và những
người trong đảng Cần Vương còn sót lại để dựng cờ khởi nghĩa ở khoảng
