40 với lời thề "Đền nợ nước, trả thù nhà". Khởi nghĩa Hai Bà Trưng
với khí thế vùng dậy mãnh liệt, đã lật đổ nền thống trị của nhà Đông
Hán đang lúc cường thịnh, khôi phục nền tự chủ. Cả những người
Man, người Lý ở Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố đều hưởng ứng.
Cuộc khởi nghĩa toàn dân rộng lớn này để lại biết bao tấm gương cảm
động. Nhiều gia đình hầu như cả nhà cùng đánh giặc: ba mẹ con bà
Man Thiện, năm mẹ con bà Lê Thị Hoa (Thanh Hóa), vợ chồng
Phương Dung - Đào Kỳ và ba anh em họ Đào (Hà Nội), hai chị em
Nguyệt Thai - Nguyệt Độ (Nam Định), v.v.. Nhiều nữ tướng đại diện
cho phụ nữ Việt thuở đó đã chiến đấu dưới ngọn cờ khởi nghĩa Hai
Bà. Các thủ lĩnh địa phương cũng tham gia đông đảo đã phần nào cho
thấy sự liên kết rộng lớn về mặt chính trị giữa các vùng trong ranh giới
Việt cổ. Tuy nhiên, để mối liên kết này trở thành một quyền lực tập
trung thì phải trải qua một quá trình lịch sử lâu dài. Dẫu sao, cuộc khởi
nghĩa vẫn là sự nối tiếp và phát triển tinh thần độc lập tự chủ, tiêu biểu
cho ý chí chính trị của dân tộc; đó là kết quả của sự thức tỉnh dân tộc
trong cả một quá trình đấu tranh, khi âm thầm lúc công khai của người
Việt cổ. Đó là thắng lợi của phong trào nổi dậy của toàn dân dưới sự
lãnh đạo của hai vị nữ anh hùng Trưng Trắc và Trưng Nhị.
Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng đã gây nên một chấn động
lớn cả trong và ngoài cộng đồng người Việt cổ, khiến triều đình Hán
Quang Vũ rất lo lắng và cử Phục Ba tướng quân Mã Viện đưa đại quân
sang xâm lược đất nước của Trưng vương. Sau hơn hai năm, cuộc
kháng chiến của nhân dân Việt Nam do Hai Bà Trưng lãnh đạo bị thất
bại. Hai Bà Trưng và nhiều tướng sĩ nghĩa quân đã chiến đấu và hy
sinh anh dũng tại Cổ Loa, Lãng Bạc, Cấm Khê. Cuộc chiến ở Cấm
Khê đã đi vào lịch sử dân tộc như một trận đánh cuối cùng của hai vị
nữ anh hùng dân tộc. Đó là một trận đánh lớn, trong điều kiện lịch sử
lúc bấy giờ, nó làm sáng ngời truyền thống dân tộc: thà chết chứ
không làm nô lệ, không chịu khom lưng, quỳ gọi trước quân xâm
lược, tất cả vì nền độc lập tự chủ. Sự nghiệp của Hai Bà Trưng chứng
