Khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh vệ quốc ở Việt Nam từ xưa
tới nay đều dựa vào sức mạnh toàn dân, trong đó lực lượng vũ trang -
quân đội chủ yếu xuất thân từ nông dân và tiến hành đánh địch trên
mọi vùng đất nước. Nói cách khác, lực lượng tiến hành khởi nghĩa -
kháng chiến đa phần xuất thân từ nông dân. Do vậy, kết hợp xây dựng
căn cứ địa, hậu phương ở nông thôn (cả nông thôn rừng núi và nông
thôn đồng bằng) với ở đô thị luôn là một quan điểm tư tưởng tiến bộ,
phù hợp với điều kiện chiến tranh ở Việt Nam.
Trong lịch sử, mỗi khi dân tộc Việt Nam đứng lên chiến đấu
giành hoặc bảo vệ độc lập, tự do, ông cha ta đều biết thiết lập chỗ
đứng chân, xây dựng "đất căn bản" của mình với tư tưởng chú trọng
dựa vào các yếu tố nhân hòa và địa lợi, chủ yếu dựa vào nông thôn,
khi thì chọn rừng núi, khi dựa vào nơi hiểm yếu ở vùng đồng bằng,
hoặc từ rừng núi tiến xuống đồng bằng, khai thác sức người, sức của
trong nhân dân để xây dựng và phát triển lực lượng.
Thời chống Bắc thuộc, Hai Bà Trưng dựa vào vùng rừng núi
Cấm Khê (Ba Vì) làm căn cứ để kháng chiến chống quân xâm lược
Đông Hán; Triệu Việt Vương dựa vào Đầm Dạ Trạch, một vùng đầm
nước đầy lau sậy hiểm trở ở Khoái Châu (Hưng Yên) tiến hành kháng
chiến trường kỳ, rồi sau đó chớp thời cơ phản công đánh đuổi quân
Lương. Phùng Hưng dựa vào vùng Đường Lâm (Sơn Tây) mà làm nên
nghiệp lớn. Mai Thúc Loan dựa vào đồi núi vùng Sa Nam (Nghệ An)
xây dựng căn cứ địa chống lại ách thống trị của nhà Đường, tiến tới
giải phóng Tống Bình, làm chủ đất nước.
Trong giai đoạn Cần Vương chống Pháp, nhiều lãnh tụ nghĩa quân
đã xây dựng căn cứ địa ở vùng núi rừng hiểm trở. Phan Đình Phùng lấy núi
Vũ Quang (Hương Khê, Hà Tĩnh) làm căn cứ khởi nghĩa; Hà Văn Mao,
Cầm Bá Thước đã xây dựng đất đứng chân ở miền rừng núi xứ Thanh;
Đinh Công Tráng xây dựng căn cứ Hùng Lĩnh (Thanh Hóa). Trên vùng
