cảm. Hướng về Quảng Nam - Đà Nẵng, phong trào "Nam tiến" xuất
hiện ở một số địa phương miền Bắc. Đội nghĩa binh do Phạm Văn
Nghị chỉ huy từ Bắc hành quân vào Nam đánh giặc. Mặc dù triều đình
không chấp thuận yêu cầu, nhưng nghĩa cử của đoàn quân Nam tiến
đầu tiên này thể hiện ý chí: Đất nước Việt Nam là một, hễ đâu có giặc
thì cứ đi, cứ đánh để bảo vệ nền độc lập dân tộc. Sau 5 tháng, kế
hoạch "đánh nhanh thắng nhanh" của quân xâm lược tại Đà Nẵng bị
thất bại (1858). Liên quân Pháp - Tây Ban Nha phải quay vào tiến
công Gia Định (tháng 2-1859).
Tiếp theo trận Sơn Trà - Đà Nẵng là cuộc chiến đấu dũng cảm
của nhân dân Nam Bộ. Cũng như nhân dân cả nước thời đó, nhân dân
Nam Bộ, chủ yếu là nông dân "việc cày, việc cuốc, việc cấy tay vốn
quen làm; tập khiên, tập súng, tập mác, tập cờ, mắt chưa từng ngó"
22
,
nhưng đã rất kiên cường đứng lên chống Pháp. Nhiều cuộc khởi nghĩa
do các văn thân, sĩ phu yêu nước lãnh đạo đã bùng nổ và phát triển
mạnh mẽ ở khắp Nam Bộ. tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa Trương
Định (Gò Công), Nguyễn Trung Trực (Tân An), Võ Duy Dương
(Đồng Tháp), Nguyễn Hữu Huân (Mỹ Tho), Trương Quyền (Tây
Ninh), Trần Văn Thành (An Giang), Lê Đình Đường (Trà Vinh), Lâm
Lễ (Cần Thơ)... Nhân dân các tỉnh miền Nam đã quyết tử vì nền độc
lập, viết nên những trang sử hào hùng đầu tiên của dân tộc Việt Nam
chống chủ nghĩa tư bản phương Tây xâm lược góp phần làm thất bại ý
đồ đánh nhanh thắng nhanh của giặc Pháp. Tinh thần Nam Bộ kháng
chiến tiếp tục được phát huy mạnh mẽ khi thực dân Pháp mở rộng
cuộc chiến tranh xâm lược ra cả nước. Ngay cả những năm 1873 -
1874 và 1882 - 1884, khi quân Pháp mở rộng đánh chiếm ra đất Bắc,
nhân dân vùng đồng bằng Bắc Bộ đã đứng lên chống Pháp. Vì thế,
thực dân Pháp rất hoang mang lo sợ và phải mất gần 30 năm (1858 -
1884) quân Pháp mới chiếm được Việt Nam.
Từ khi quân Pháp gây chiến tranh xâm lược, nội bộ vua quan
triều Nguyễn luôn luôn diễn ra cuộc đấu tranh gay gắt giữa hai phái
