Giữa lúc những hoạt động của các nhà yêu nước theo khuynh hướng
dân chủ tư sản, cũng như các cuộc đấu tranh vũ trang của phong trào Duy
Tân (1908), Việt Nam Quang Phục hội (1915-1916), khởi nghĩa Thái
Nguyên (1917)... không thành công, thì một xu hướng cách mạng mới hình
thành do Nguyễn Ái Quốc khởi xướng và lãnh đạo. Trải qua nhiều năm, đi
qua nhiều nơi, hòa mình vào cuộc sống lao động và đấu tranh của nhân dân
nhiều nước ở châu Á, châu Phi, châu Mỹ, châu Âu, hoạt động sôi nổi trong
phong trào công nhân quốc tế, Nguyễn Ái Quốc đã đến với chủ nghĩa Mác
- Lênin và trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên (1920). Kể từ đó,
Người hướng cách mạng Việt Nam vào quỹ đạo cách mạng vô sản. Năm
1927, các bài giảng của Người tại Trường huấn huyện chính trị ở Quảng
Châu được Bộ Tuyên truyền của Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức Á
Đông tập hợp lại, in thành cuốn sách nhan đề Đường kách mệnh
10
. Tác
phẩm Đường kách mệnh đề cập đến nhiều vấn đề then chốt của cách mạng
Việt Nam. Tư tưởng bao trùm là thực hiện ở Việt Nam cuộc cách mạng
“đến nơi” với mục tiêu độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Mục
tiêu đó “cũng là mục tiêu của khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách
mạng, gắn cứu nước với cứu dân, giải phóng Tổ quốc và xây dựng chế độ
mới tốt đẹp”
11
.
Đầu năm 1930, Nguyễn Ái Quốc triệu tập Hội nghị hợp nhất các
nhóm cộng sản, thành lập một Đảng Cộng sản duy nhất để lãnh đạo cách
mạng Việt Nam. Sau những ngày làm việc khẩn trương trong hoàn cảnh bí
mật, các đại biểu dự Hội nghị nhất trí thông qua các văn kiện: Chính cương
vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Điều lệ vắn tắt,... Chính cương vắn tắt “chủ
trương làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã
hội cộng sản”
12
. Nhiệm vụ cách mạng là đánh đuổi đế quốc Pháp và bọn
phong kiến, làm cho nước Việt Nam hoàn toàn độc lập, nhân dân được tự
do, lấy ruộng đất của thực dân Pháp và phong kiến chia cho nông dân
nghèo. Thành lập chính phủ công nông binh. Tổ chức ra quân đội công
nông. Các nhiệm vụ đó bao hàm hai nội dung dân tộc và dân chủ, trong đó