tịch ít lâu, chư tăng cũng giàu có, mập mạp gần bằng bọn tu sĩ Bà La Môn.
Các tín đồ đầu tiên trong tăng hội một phần là các cựu Bà La Môn và con
em các phú gia ở Bénarès và các thành phố chung quanh Bénarès. Những
bhikkhu (Tì khưu) đó thời còn Đức Phật, sống một cách đơn giản. Họ chào
nhau và chào mọi người hỏi chuyện họ bằng một câu ý nghĩa rất đẹp: “Vạn
vật an lạc”. Họ phải giữ ngũ giới; họ lại phải dẹp mọi dị kiến mà khuyên
người khác hoà giải; họ phải luôn luôn tỏ lòng thương mọi người và mọi
loài vật; họ phải tránh mọi thú vui về xác thịt, về ngũ quan, tránh nhạc, vũ,
hát tuồng, các trò chơi, sự xa xỉ, nói chuyện phiếm, tranh luận, đoán cát
hung, hoạ phúc; họ tuyệt nhiên không được đi lại với đàn bà, tránh mọi sự
dâm dục, hoàn toàn chế dục. Vì mềm lòng trước lời năn nỉ, Phật cho phép
phụ nữ vô tăng hội nhưng Ngài ân hận hoài về sự nhu nhược đó. Ngài bảo:
“Ananda, nếu trước kia ta không cho đàn bà vô tăng hội thì tôn giáo giữ
tính cách thuần khiết được lâu, chánh pháp ít gì cũng đứng vững được ngàn
năm. Nhưng ta lỡ cho phép họ thì chánh pháp chỉ giữ được không quá năm
trăm năm”. Ngài có lí. Đại tôn Sangla (Tăng già) hiện nay vẫn còn nhưng
từ lâu không còn theo đúng lời dạy của Phật nữa, đã hoá đồi bại, nhiễm
thuật phù thuỷ, tin vô số dị đoan và thờ đủ các thứ thần.
Vào khoảng gần cuối đời Ngài, tín đồ đã bắt đầu tôn Ngài là thần, mặc dầu
Ngài luôn luôn nhắc họ rằng phải tự suy nghĩ lấy, đừng tin hẳn những lời
của Ngài. Đây là một trong những đoạn đối thoại cuối cùng của Ngài:
Đại đức Sariputta
tới gần chỗ Đức Chí Thánh ngồi, cúi chào rồi rón
rén ngồi xuống bên cạnh Ngài và thưa: “Bạch Đức Chí Thánh, tôi tin Ngài
tới nỗi cho rằng xưa kia không bao giờ có, hiện nay cũng không có mà sau
này cũng không bao giờ có một người nào, dù là tu sĩ Bà La Môn hay đạo
sĩ du thuyết
, mà lại vĩ đại, minh triết hơn Ngài được”.
Tôn sư đáp: “Này Sariputta, những lời bạn mới thốt ra đó đẹp đẽ mà khinh
suất đấy, quả thực đã không tiếc lời tán tụng nhiệt liệt! Phải, bạn đã biết
tất cả các vị Chí Thánh thời xưa, bạn đã đem tất cả trí thông minh để xét sự
