LỊCH SỬ VĂN MINH ẤN ĐỘ - Trang 111

các sòng bạc, cung cấp các con thò lò, các sòng phải nộp thuế mới được
dùng các con thò lò đó, ngoài ra còn nộp cho quốc khố 5% số lời. Viên tổng
giám đốc mãi dâm coi chừng các gái điếm, coi chừng sự chi tiêu của họ, bắt
họ phải nộp mỗi tháng hai ngày tiền họ kiếm được, ông ta còn nuôi hai ả
trong cung để họ “tiếp đãi” khách khứa của ông và cũng để làm gián điệp
cho ông nữa. Làm nghề nào cũng phải đóng thuế, ngoài ra triều đình thỉnh
thoảng quyên tiền của bọn phú gia nữa. Triều đình định giá cả các món
hàng, cứ đúng kì hạn kiểm soát xem thước và cân có đúng cách thức
không; lập các xưởng quốc gia để chế tạo một số hoá phẩm nào đó; chính
quyền còn bán rau và giữ độc quyền về mỏ, muối, gỗ, tơ lụa, ngựa và voi.

Tại các làng, chính các hương trưởng hoặc các panchayat – hương hội gồm
năm hương chức – lo việc xử kiện, tại các thành phố, quận hoặc tỉnh, có
những toà án thuộc nhiều cấp; tại kinh đô, Nội các lãnh nhiệm vụ của tối
cao pháp viện, và nếu cần thì nhà vua sẽ xử các vụ chống án cuối cùng.
Hình phạt rất nghiêm khắc: chặt tay, chặt chân, khổ hình và tử hình, thường
thường là quyết định theo luật báo thù hoặc luật bồi thường. Nhưng chính
quyền không phải chỉ lo trừng trị tội ác, mà còn săn sóc đến vệ sinh, y tế,
mở nhiều dưỡng đường, nhiều cơ quan từ thiện, gặp những năm đói kém thì
lấy thóc gạo, thức ăn trong kho ra phát chẩn, bắt buộc người giàu bố thí cho
kẻ nghèo, và những năm kinh tế khủng hoảng, tổ chức các đại công tác cho
dân thất nghiệp có công ăn việc làm.

Bộ giao thông trên thuỷ qui định sự chuyên chở bằng đường thuỷ, che chở
các hành khách đi trên sông hoặc trên biển; tu bổ các cầu, hải cảng, giang
cảng, đặt những đò đưa qua sông chỗ nào tư nhân không lập sẵn bến – lối
tổ chức nửa công nửa tư đó rất tốt, một mặt các tổ chức tư nhân không bóc
lột dân chúng được vì còn có sự cạnh tranh của chính phủ, một mặt, nhờ có
những tổ chức tư nhân mà các tổ chức chính phủ không phung phí quá vì
không được độc quyền mà phải cạnh tranh. Bộ giao thông trên bộ đắp và
sửa tất cả các đường trong nước, từ những hương lộ dùng cho xe bò, nối
làng nọ với làng kia, tới những thương lộ (đường để giao thông buôn bán)