thuyết Ấn mà các sử gia châu Âu cho là đúng, có lần một nạn đói kém kéo
dài quá (lời của Mégasthènes) làm cho nước điêu tàn, Chandragupta thất
vọng vì bất lực, không cứu nổi dân, thoái vị, sống cuộc đời khổ hạnh như
các tín đồ Jaïn trong mười hai năm nữa rồi tuyệt thực để chết. Voltaire bảo:
“Đành rằng xét cho cùng thì đời sống của một gã đưa đò có phần sướng
hơn đời sống của một vị đại-thống-lãnh, nhưng tôi nghĩ cũng chẳng khác
nhau bao nhiêu, nên chẳng cần phải phí công bàn”.
II. ÔNG VUA TRIẾT NHÂN
Açoka – Sắc chỉ tự do tín ngưỡng – Các nhà truyền giáo của Açoka – Sự
thất bại của ông – Sự thành công của ông
Bindusara, ông vua kế vị Chandragupta, chắc chắn là một người có cảm
tình với giới trí thức. Vì người ta kể chuyện rằng ông ta xin Antiochus, vua
Syrie, tặng ông ta một triết gia Hi Lạp; trong thư còn nói rõ rằng cần thứ
triết gia Hi Lạp “chính hiệu”, giá cả bao nhiêu cũng không ngại. Đề nghị đó
không có kết quả vì Antiochus kiếm đâu ra một triết gia để bán, nhưng Trời
cũng không phụ lòng Bindusara, cho ông ta một người con trai triết nhân.
