Coi chế độ tập cấp hiện nay trong chương IX, tiết IV ở sau.
Có lẽ chuyên hành bị in sai mà thành chuyên hoành. Bản tiếng Anh
chép là: tyranny, nghĩa là chuyên chế, bạo ngược… (Goldfish).
Người Ấn chính cống, theo đạo Ấn, đạo Phật…, chứ không theo đạo
Hồi. (ND).
Tác giả viết trong thế chiến vừa rồi. (ND).
Ngày nay đã khác rồi, chính quyền Ấn Độ đã khuyến khích sự hạn chế
sinh dục và nhiều người đã theo. (ND).
Nên ghi thêm: thánh Gandhi không cho rằng sự phát dục là do trời
sanh. Ông bảo: “Tôi mạt sát và tôi oán ghét thói cho cưới khi trai gái còn
con nít. Tôi ghê tởm khi thấy một em bé đã thành quả phụ. Người ta bảo tại
khí hậu Ấn Độ mà người Ấn sớm phát dục, tôi cho không có điều tin nhảm
nào bậy bạ bằng điều đó. Trẻ Ấn sớn phát dục là tại không khí tinh thần và
luân lí trong đời sống gia đình”.
Một giống người ở Nam Ấn, miền Madras và trên đảo Tích Lan. (ND).
Theo Aritobule thì Strabon (khoảng 20 sau Công nguyên) bảo ở Taxila
một tục mới kì cục đương lưu hành: người nào nghèo quá, không hi vọng gì
gả con được thì dắt con gái tới chợ, đánh trống thổi kèn (thứ trống và kèn
dùng khi ra trận), để đám đông bu lại; người đàn ông nào muốn mua thì họ
coi kĩ phía trước và phía sau của người con gái; người đàn ông bằng lòng
rồi, mà người con gái cũng không từ chối, thì hai bên kết hôn liền.
Theo Tod thì các vua chúa Rajpute có thói mỗi ngày trong tuần thay
đổi một bà phi, có như vậy mới đúng phép.
Bản tiếng Anh chép là: Europe and America, nghĩa là châu Âu và châu
Mĩ. (Goldfish).
Đúng hơn là sati, có nghĩa là “nghĩa phụ”.
Khi nghiên cứu các tục lệ ngoại quốc thì không nên phê phán theo luân
lí của mình. Tod bảo: “Kẻ quan sát nông nổi, nhận định phong tục của các
dân tộc khác theo lối sống của mình, làm bộ từ thiện nhân ái lắm, than thở
cho thân phận phụ nữ Ấn Độ, nhưng họ biết đâu rằng chính phụ nữ Ấn Độ
không hề thấy khổ”. Ở thời đại chúng ta những tục đó đã thay đổi nhiều rồi:
coi chương IX ở sau.
