Một danh nhân Ấn, Laijpat Rai, đã nhắc nhở châu Âu: “Người Âu mới
gần đây mới có được ý niệm về vệ sinh,mới hiểu sự ích lợi cái bàn chải và
sự tắm mỗi ngày mà người Ấn đã biết cả hai cái đó từ lâu rồi. Mới hai chục
năm trước, nhà cửa ở Londres không có bồn tắm, và cho bàn chải chà răng
là một xa xí phẩm”.
Vì tay phải (tay mặt) dùng để bóc thức ăn. (Goldfish).
Một số nhà tu hành khổ hạnh đi tồng ngồng ngoài đường. (ND).
Trong cuốn L’Inde sous les Anglais.
Tất cả những câu của Huyền Trang đều rút trong bộ On Yuan Chuang’s
Travels in India của T. Watters, gồm hai cuốn.
Môn đánh cờ đã có từ lâu lắm, tới nỗi một nửa dân tộc thờ Thượng cổ
tranh nhau cái vinh dự đã phát minh trò chơi đó. Đa số các nhà khảo cổ
nghĩ rằng chính Ấn Độ có công đầu; dù sau thì chính ở Ấn Độ chúng ta đã
thấy những dấu hiệu đầu tiên chắc chắn về môn đó (khoảng 750 sau Công
nguyên). Từ ngữ échec (của Pháp), chess (của Anh) do từ ngữ Ba Tư Shah,
có nghĩa là vua; và từ ngữ échec et mat do tiếng Ba Tư Shad-mat, nghĩa là
“vua đã chết”. (Chúng tôi bỏ một đoạn bảy hàng tác giả nói về nguồn gốc
vài tiếng Ba Tư và Ấn Độ nữa. N.H.L).
Có một huyền thoại rất thú vị của Ấn Độ về sự phát minh ra môn cờ. Sử
chép đầu thế kỉ thứ V sau Công nguyên, một ông vua Ấn không thèm nghe
lời khuyên của các tu sĩ Bà La Môn và các Kshatriya vốn ngưỡng mộ ông,
làm cho họ phật ý, ông ta quên rằng muốn cho ngai vàng được vững thì
phải được thần dân quí mến. Một tu sĩ Bà La Môn tên là Sissa muốn mở
mắt cho ông vua trẻ người non dạ đó, tưởng tượng ra một trò chơi trong đó
quân cờ quan trọng nhất là “vua”, mặc dầu ở địa vị cao nhất đấy (như trong
các trận mạc ở phương Đông), nhưng nếu trơ trọi không có tướng sĩ thì
chẳng có quyền hành, sức mạnh gì cả. Do đó mà có môn cờ. Nhà vua thích
môn cờ đó lắm, bảo Sissa muốn được thưởng gì ông cũng sẽ cho. Sissa chỉ
khiêm tốn xin một ít gạo thôi: đặt một hạt gạo vào ô thứ nhất trên bàn cờ,
hai hột vào ô thứ nhì, bốn hột vào ô thứ ba, cứ như vậy, mỗi khi qua ô sau
thì số gạo tăng lên gấp đôi. Nhà vua ưng thuận liền, nhưng rồi dâm hoảng
rằng không ngờ đã hứa tặng tu sĩ đó số gạo giá trị bằng cả vương quốc của
