rằng nước lã là thứ thuốc công hiệu cho đa số các bệnh. Ngay từ thời Veda,
các y sĩ và nhà giải phẫu đã thành một giới riêng, cách biệt với bọn phù
thuỷ; nhà họ có vườn rộng trồng các cây dùng làm thuốc.
Sushruta ở thế kỉ thứ V trước Công nguyên và Charaka ở thế kỉ thứ II sau
Công nguyên là những y sĩ nổi danh bậc nhất ở Ấn. Sushruta dạy Y khoa ở
trường Đại học Bénarès, viết bằng tiếng Sanscrit một bộ sách về cách chẩn
bệnh và trị liệu mà ông học được của tôn sư Dhanwantari. Ông viết rất kĩ
về môn giải phẫu, sản khoa, kiêng cữ, tắm gội, dược phẩm, cách nuôi trẻ và
giữ vệ sinh cho trẻ. Còn Charaka soạn một Samhita (tự điển) y khoa hiện
nay người Ấn còn dùng, trong đó ông định rõ thiên chức của y sĩ, chủ
trương không khác gì Hippocrate: “Trị bệnh thì đừng nghĩ tới mình, đừng
vị lợi mà chỉ nên nghĩ tới nhiệm vụ cứu nhân độ thế thôi”. Vài nhà khác
cũng rất nổi danh: Vagbhata (625 sau Công nguyên) soạn một bộ y học toát
yếu bằng văn xuôi và văn vần; Bhava Misra (1550 sau Công nguyên), tác
giả một bộ sách vĩ đại về giải phẫu, sinh lí và y khoa; một trăm năm trước
Harvey, ông đã biết sự tuần hoàn của máu và dùng thuỷ ngân để trị một
bệnh mới, bệnh giang mai mà người Bồ Đào Nha mới truyền vô Ấn Độ.
Tặng vật quí báu của châu Âu!
Sushruta tả nhiều phép giải phẫu, như cắt màng mắt, trị sán khí (hernie)
, mổ bàng quan lấy sạn ra (lithotomie), mổ bụng lấy thai, vân vân… và
121 đồ dùng để giải phẫu. Mặc dầu các tu sĩ Bà La Môn cấm, ông bảo nên
mổ tử thi mà học thì khoa học giải phẫu mới tấn bộ được. Ông là người đầu
tiên lột một miếng da trên thân thể đắp vào một vành tai bị cắt đứt, và chính
nhờ ông cùng các người kế nghiệp ông mà y học ngày nay đắp và sửa lại
mũi được. Garrison bảo: “Người Ấn thời xưa đã biết hầu hết các thuật đại
phẫu ngày nay, trừ thuật nối lại các động mạch. Họ cắt tay chân, mổ bụng,
nắn lại các chỗ gẫy xương, cắt trĩ. Sushruta chỉ kĩ lưỡng cách giải phẫu ra
sao, và không xông khói để trừ độc, đó là cách đầu tiên mà nhân loại dùng
để phòng hủ (antisepsie)
trong môn giải phẫu. Sushruta và Charaka
đều kể vài thứ thuốc nước để làm cho bệnh nhân tê đi, không thấy đau.
