vị lai, cả những vì tinh tú xa xăm nhất.
Người hoài nghi phải nhận rằng những cái đó không có gì là không thể
được; bọn điên đặt ra nhiều giả thuyết tới nỗi các triết gia không sao bác bỏ
cho hết được và nhiều khi chính các triết gia cũng mắc vào cái trò đó. Cứ
nhịn đói và hành xác riết rồi thì có thể xuất thần và có những ảo giác được
lắm; cứ tập trung tư tưởng thì có thể làm cho một phần hoặc trọn cơ thể
không biết đau đớn nữa, và không ai biết chắc được trong những chỗ sâu
kín của tinh thần, còn cái kho năng lực và tài trí ra sao mà ta chưa dùng tới
vì không biết tới. Tuy nhiên nhiều người tu yoga chỉ là bọn hành khất chịu
khổ hạnh để tích trữ vàng hoặc để thoả mãn lòng khát khao được thiên hạ
khen, phục
; cái thói tích trữ vàng đó chẳng phải chỉ là tật riêng của
phương Tây, còn lòng ham được khen, phục là thói chung của loài người.
Tu hành khổ hạnh là để gắng sức khắc phục lòng ham nhục dục; nhưng nó
dễ làm cho người tu hành thấy cái thú tự đày đoạ mình, cái thú đó gần như
là một thứ tính dục biến thái
. Các tu sĩ Bà La Môn luôn luôn chống lối
tu đó và khuyên môn đệ tu một cách giản dị hơn, cứ siêng năng làm tròn
các bổn phận bình thường trong đời.
5. TRIẾT HỆ PURVA-MIMANSA
Trong sáu triết hệ Ấn, yoga được nhiều người biết nhất, Purva-Mimansa
trái lại, được ít người biết nhất. Yoga ít bàn đến triết lí mà bàn nhiều đến
yêu thuật và bí mật; Purva-Mimansa cũng có tính cách tôn giáo nhiều hơn
là tính cách triết lí, nó phản ứng các thuyết vô tín ngưỡng của các triết gia.
Người sáng lập ra nó, Jaimini, muốn phản kháng thái độ của Kapila và
Kanada vì hai nhà này mặc dầu nhận uy quyền của các kinh Veda mà chẳng
nhắc gì tới các kinh đó cả. Jaimini bảo trí óc con người là một khí cụ yếu ớt
quá, nhiều khuyết điểm quá, không giải nổi các vấn đề siêu hình và thần
học; lí trí là một thứ gái điếm ta muốn gì nó cũng chiều hết; nó không tặng
