LỊCH SỬ VĂN MINH ẤN ĐỘ - Trang 304

dụng khi đại đa số dân chúng còn mù chữ. (ND).

[19]

Bản tiếng Anh chép là: “a greater poem than the Iliad”. (Goldfish).

[20]

Chắc mỗi đoạn hai câu. (ND).

[21]

Maha có nghĩa là vĩ đại. Mahabharata là Bharata vĩ đại. (Goldfish).

[22]

Các kinh Veda có vài đoạn ám chỉ một nhân vật trong Mahabharata;

điều đó chứng tỏ rằng quả có một cuộc đại chiến giữa các bộ lạc trong
khoảng 2.000 năm tới 1.000 năm trước Công nguyên.

[23]

Pishacha: con quỉ trong thần thoại Ấn Độ. (Goldfish).

[24]

Vị thần ở trên thiên cung cũng xuống dự chiến. (ND).

[25]

Chẳng hạn: “Cái gì làm đau khổ cho mình thì đừng làm cho người

khác” - “Người thiện thì không do dự chút gì , giúp đỡ cả kẻ thù của mình”
– “Dịu dàng thì thắng được giận dữ, thương người thì thắng được bệnh tật
(nghĩa là quên bệnh của mình đi), hào phóng thì thắng được keo kiệt, nói
đúng sự thực thì thắng được sự giả dối”.

[26]

“Con người gặp nhau ở cõi đời cũng như hai khúc gỗ đụng nhau trên

mặt biển rồi mỗi khúc trôi đi một ngã”.

[27]

Theo Trung Quốc Văn học hệ niên san số 7, năm 1969, Trường ca này

nguyên bản có tới 30 thoại, đã được dịch ra 90 lần, 7 lần ra tiếng Pháp, 44
lần ra tiếng Anh (lần đầu vào năm 1785), chỉ một lần ra tiếng Trung Hoa.
(ND).

[28]

Nhảy vô lửa mà không phỏng là vô tội. (ND).

[29]

Tác giả trường ca. (ND).

[30]

Có lẽ là khi vô rừng nàng bắt đầu có mang rồi sanh đôi. (ND).

[31]

Nghĩa là đoạn.