Will Durant
Lịch sử văn minh Ấn Độ
Người dịch: Nguyễn Hiến Lê
CHƯƠNG VII (B)
IV. TUỒNG HÁT
Nguồn gốc – “Chiếc xe đất sét” – Tính cách của tuồng hát Ấn Độ -
Kalidasa – Truyện Shankuntala – Phê phán hí khúc Ấn Độ.
Ta có thể nói ở Ấn Độ, tuồng hát cũng cổ như các kinh Veda, vì trong các
Upanishad, chúng ta đã thấy mầm sống của hí khúc. Lại thêm, đã từ lâu,
trước khi các tác phẩm đó được soạn, thì các cuộc cúng tế, rước xách, hội
hè về tôn giáo đã có thể là nguồn cảm hứng phong phú cho hí khúc Ấn Độ
rồi; sau cùng môn vũ – không phải cái thứ vũ để tiêu khiển, mà thứ vũ
thuộc về lễ nghi – diễn lại các hành động hoặc các đại sự trong đời sống
của bộ lạc, cũng đã có thể là một nguồn gốc của hí khúc. Cũng có thể rằng
hí khúc xuất hiện nhờ các người hát rong vừa kể lại các anh hùng trường ca
vừa làm các điệu bộ mô tả các nhân vật. Mấy yếu tố đó đều dự phần vào
việc sáng tác ra tuồng hát Ấn Độ và có lẽ chính nguồn gốc đó làm cho
tuồng Ấn có tính cách tôn giáo cho tới thời đại cổ điển
, nghĩa là đầu đề
của hí kịch đều nghiêm trang, hầu hết rút từ trong các kinh Veda hoặc các
anh hùng trường ca, và trước mỗi buổi diễn, luôn luôn có làm một cuộc lễ
tôn giáo.
Tuy nhiên, có lẽ phải đợi tới sau cuộc xâm lăng của Alexandre, Ấn và Hi
Lạp liên lạc với nhau rồi, tuồng hát Ấn mới được kích thích mà bắt đầu
thực sự xuất hiện. Không có một chút dấu vết gì về nghệ thuật hí khúc
trước thời vua Açoka, mà trong thời đó chúng ta cũng chỉ còn biết được ít
đoạn hí khúc không được chắc chắn lắm. Những tuồng Ấn Độ cổ nhất mà
hiện nay chúng ta được biết là những bản viết tay lên lá gồi
mới phát
kiến hồi gần đây ở miền Tân Cương (Turkestan Chinois). Người ta đã tìm
thấy ba hí kịch, một hí kịch tên tác giả là Ashvaghosha, một nhà thần học
