vẻ đều ở trong tập cấp Bà La Môn, người ngồi trên ghế dài, người ngồi trên
thảm, hết thảy chăm chú nghe một ban hoà tấu nhỏ; họ thấy các ban hoà tấu
ở phương Tây thì chắc cho rằng chúng ta tấu nhạc cho chị Hằng ở cung
trăng nghe, nếu không thì sao mà đông đảo, nhiều nhạc khí đến vậy. Du
khách mới chân ướt chân ráo tới Ấn Độ, nhìn các nhạc khí của họ, thấy kì
cục như vào một khu vườn bỏ hoang từ lâu. Có những cái trống đủ hình, đủ
cỡ, những ống sáo, ống tiêu trang sức tỉ mỉ, những cái kèn hình rắn uốn
khúc, và rất nhiều thứ đàn. Phần nhiều các nhạc khí đó đều trạm trổ rất tỉ
mỉ, có cây nhận ngọc thạch, kim cương nữa. Một chiếc trống gọi là
mridanga coi như một thùng rượu nhỏ, hai đầu bịt da cừu, mà nhạc công
dùng một cái dây da làm cho mặt trống căng ra hay thun lại tuỳ ý; một mặt
trống đã ngâm vào nước cơm, nước trái me và bột man-gan (manganèse) để
cho nó phát ra một thanh âm riêng. Nhạc công không dùng dùi trống mà vỗ
bằng lòng bàn tay hoặc bằng ngón tay, có khi chỉ gõ bằng đầu ngón tay
thôi. Một nghệ sĩ khác chơi cây tanbura, tựa như cây “luth”
mà muốn
lên dây thì phải co một miếng da lại hoặc thả cho giãn ra. Một cây đàn tên
là vina rất du dương và coi bộ chơi rất khó: dây đàn căng trên một tấm kim
thuộc mỏng, một đầu cột vào một chiếc trống bằng gỗ mặt bằng da cừu,
đầu kia cột vào một quả bầu dùng làm thùng đàn; nhạc công tay phải dùng
cái bát (cái móng) để gẫy, còn các ngón tay trái vuốt nhẹ và mau trên các
sợi dây. Du khách thành kính ngồi nghe mà chẳng hiểu gì cả.
Âm nhạc của Ấn Độ đã có một lịch sử dài ít nhất là ba ngàn năm. Các
thánh ca trong kinh Veda mà ngay cả thơ Ấn cũng là để hát lên; theo nghi
thức cổ thì thi và ca, nhạc và vũ chỉ là một. Một người Âu cho vũ Ấn Độ là
có vẻ dâm dật, mà người Ấn xét vũ Tây phương thì cũng có cảm giác đó.
Trong lịch sử Ấn, rất nhiều thời đại cho vũ là một hình thức sùng bái thần
linh, biểu diễn các cử động đẹp đẽ, uyển chuyển, nhịp nhàng để tỏ niềm tôn
kính và làm thoả ý các thần linh. Chỉ trong thời Cận đại, các vũ nữ
devadasi mới ra khỏi các đền chùa mà muá cho hạng thế tục coi. Đối với
người Ấn, vũ không phải chỉ nhắm mục đích để hở da thịt cho khán giả coi,
mà đôi khi còn là diễn các tiết điệu, vận hành của vũ trụ. Chính Shiva là
