LỊCH SỬ VĂN MINH ẤN ĐỘ - Trang 394

cõi trần, vẫn khuyên môn đệ những lúc nhịn ăn phải tắm mỗi ngày một lần
để gột hết chất dơ trong cơ thể tiết ra – cơ thể lúc đó sống bằng chất tự
dưỡng của nó. Thấy người Hồi và người Ấn chém giết nhau vì tín ngưỡng
cuồng nhiệt, không nghe lời ông khuyên phải hoà hảo với nhau, ông tuyệt
thực trong ba tuần để họ động lòng. Sau những lần tuyệt thực như vậy, ông
suy nhược quá, tới nỗi phải ngồi trên một cái ghế dựa kê hơi cao thì đám
đông bao vây ông mới bắt được những lời phào phào của ông. Về tình dục,
ông cũng theo phép khổ hạnh như vậy, và ước ao như Tolstoi rằng vợ
chồng chỉ khi nào cùng muốn có con thì mới nên ái ân với nhau. Chính
ông, hồi trẻ, sống quá phóng túng, và được tin thân phụ mất đúng lúc ông
đương hoan lạc với một người đàn bà. Bây giờ nhớ lại ông rất hối hận, giữ
đúng lời khuyên Brahmacharya, bỏ hết nhục dục. Ông thuyết phục được bà
sống với ông như em gái sống với anh và theo ông thì “từ đó, mọi mối bất
hoà tiêu tan hết”. Khi ông thấy sự giảm mức sinh con đẻ cái là điều tối cần
thiết cho Ấn, thì ông không theo những phương pháp châu Âu hiện nay
đang dùng, mà dùng những thuyết của Malthus và Tolstoi.

Đã biết tình cảnh ra sao rồi thì chúng ta có quyền sanh con nữa không? Đã
yếu đuối lại bơ vơ mà cứ tiếp tục sanh đẻ thì chỉ làm tăng thêm số người
khổ sở và nô lệ thôi… Chừng nào Ấn Độ chưa thành một quốc gia độc lập
thì chúng ta không có quyền sanh con nữa… Tôi chắc Ấn Độ thành một
quốc gia gồm đàn ông và đàn bà sung sướng, khoẻ mạnh, mà không tự ý
chế dục, không sanh đẻ nữa.

Người ta bảo rằng ngoài những nét đặc biệt đó, tính tình Gandhi còn có
nhiều điểm giống vị Sáng lập ra Ki Tô giáo một cách lạ lùng. Ông không
nhắc tới tên Chúa Ki Tô nhưng hành động đúng theo lời dạy của Chúa
trong bài Thuyết giáo trên Núi. Từ thời thánh François d’Assise tới nay,
trong lịch sử nhân loại chưa có một người nào mà tâm hồn cao thượng, hi
sinh, giản dị như vậy, dĩ đức báo oán như vậy. Lòng nhân từ, khoan dung
bất tuyệt của ông làm cho chính kẻ thù cũng phải tỏ ra lễ độ, nhã nhặn:
chính quyền Anh mời ông vô khám mà tái tam xin lỗi ông. Tuyệt nhiên ông