Lần khác ông đương câu cá, hai vị đại phu nước Sở đem lễ vật mời ông ra
làm quan. Chính ông kể lại
rằng ông cứ thản nhiên tiếp tục câu, không
thèm quay đầu lại đáp: “Ta nghe nói vua Sở có một con rùa thần chết đã ba
ngàn năm, vua quí nó lắm, cất nó ở trong miếu đường, trong một cái giỏ có
phủ tấm lụa. Con rùa ấy thích chết để cái mai được kính trọng như vậy hay
thích sống để lết cái đuôi trong bùn?”. Hai vị đại phu kia đáp: “Sống mà lết
cái đuôi trong bùn sướng hơn chứ!”. Trang tử bèn bảo: “Thôi về đi. Ta đây
cũng tiếp tục lết cái đuôi trong bùn”. [Thu Thuỷ].
Ông không trọng gì quốc gia hơn vị tôn sư của ông, Lão tử. Ông thích vạch
ra cho ta thấy bọn vua chúa có những đức tính giống với bọn đạo chích.
Nếu trong một lúc mềm lòng mà một hiền triết chân chính phải lãnh nhiệm
vụ cai trị dân thì tốt hơn hết là đừng làm gì cả [vô vi], cứ để cho dân tổ
chức lấy những cơ quan địa phương theo kinh nghiệm của họ. “Phải mặc kệ
thiên hạ, đừng can thiệp vào, đừng cai trị” [Tại hựu]. Trong hoàng kim thời
đại, trước khi có những ông vua đầu tiên, làm gì có những chính thể nào
đâu; từ khi có Khổng tử cả Trung Quốc tôn thờ vua Nghiêu, vua Thuấn;
đáng lẽ phải bêu xấu hai ông đó mới phải, vì họ bày đặt ra quốc gia, diệt
mất cái hạnh phúc của loài người thời nguyên thuỷ. “Thời rất có đức thì
loài người cùng sống với cầm thú, tụ họp với mọi loài như cùng một họ,
đâu có phân biệt quân tử tiểu nhân” [Mã đề].
Trang tử cho rằng bậc hiền nhân phải trốn ngay đi khi chỉ mới ngờ rằng có
tổ chức chính quyền, và phải sống thật xa bọn vua chúa và triết gia. Phải
tìm cảnh thanh tĩnh (đề tài này được mấy ngàn hoạ sĩ Trung Hoa đưa lên
tranh), bỏ đời sống giả tạo đi, đừng suy tư nữa, để hoà mình với cái Đạo,
nghĩa là với dòng sống thâm áo của thiên nhiên. Phải nói rất ít, vì lời nói có
hại cũng ngang với có ích, mà cái Đạo không thể giảng được, cũng không
thể quan niệm được bằng tư tưởng thuần tuý, phải có nó trong huyết quản
của mình mới được. Liệng bỏ cơ giới đi, mà dùng những dụng cụ cùng
những phương pháp có khi mệt sức hơn của những người chất phác thời cổ,
vì cơ giới sinh ra cơ tâm, sinh ra giao động trong lòng, và tạo ra sự bất bình
