nhân.
Bọn sau này – thi sĩ, phê bình gia, triết gia, nhất là môn đồ Khổng giáo – là
kẻ thù của ông. Họ rên rĩ dưới chế độ độc tài của ông, tiếc sự tự do tư tưởng
và sinh hoạt đã làm cho văn học phát triển mạnh dưới đời Chu, mặc dầu xã
hội loạn lạc, chia rẽ. Khi họ phàn nàn với ông sao lại bỏ các lễ nghi thời
trước, ông xẵng giọng đuổi họ về. Một uỷ ban gồm các quan và các “bác
sĩ” một hôm đồng lòng dâng kiến nghị lên ông xin lập lại chế độ phong
kiến, phong đất cho kẻ thân thích để làm vây cánh vì theo họ “việc làm
không theo cổ nhân mà lâu dài được, là điều chưa từng thấy”
. Tần
Thuỷ Hoàng giao cho quần thần hội nghị. Thừa tướng Lí Tư, người thay
đổi lối chữ viết, gần giống lối ngày nay, dâng một bài sớ nổi danh nhưng tai
hại cho văn học Trung Quốc:
Năm đời Đế không trở lại, năm đời Vương không bắt chước nhau, thế mà
vẫn trị được thiên hạ… chỉ vì mỗi thời một khác. Nay bệ hạ mở nghiệp lớn,
dựng công muôn đời, kẻ ngu nho làm sao biết được, thế mà Thần Vu Việt
nói những việc đời Tam Đại thì làm sao nghe được… Trước kia thiên hạ tán
loạn không thống nhất nên chư nho dấy lên, động nói cái gì là khen đời cổ
để làm hại đời kim, trang sức những hư ngôn để làm rối mất sự thật. Người
nào cũng cho cái học riêng mình là phải, mà chê bai những điều kiến lập
của người trên. Nay bệ hạ đã gồm cả thiên hạ, phân biệt cái đen cái trắng
mà định nhất tôn, thế mà những nhà có cái học riêng cứ cùng nhau chê bai
pháp giáo của nhà vua. Mỗi khi nhà vua ban hiệu lệnh gì xuống thì họ cứ
lấy cái học của họ để nghị luận… nếu cứ để như thế mà không cấm thì ở
trên thế vua kém đi, mà ở dưới đảng phái thành lập, vậy xin cho cấm ngay.
Vậy tôi xin phát lệnh rằng: Sử quan thấy sách gì không phải là sách của
nhà Tần thì phải đốt hết. Sách gì không phải là quan bác sĩ được phép giữ,
mà trong thiên hạ cất giấu, như Thi, Thư, cùng Bách gia ngữ; phải đem
đến quan Thủ uý đốt hết. Ai dám nói thầm với nhau về sách Thi, Thư thì
chép bỏ xác ngoài chợ, ai đem đời xưa mà chê đời nay thì giết cả họ. Kẻ
