nguyên trong nước đều thuộc về quốc gia hết, như vậy “tư nhân không thể
chiếm các nguồn lợi của núi, biển làm của riêng mà thao túng các giai cấp
thấp hơn”. Triều đình giữ độc quyền làm muối, khai thác các mỏ sắt, cất và
bán rượu. Theo sử gia đương thời là Tư Mã Thiên, để diệt bọn trung gian
đầu cơ – “bọn người vay tiền hoặc mua chịu [?], chất chứa hàng hoá tại các
thị trấn, gom góp đủ thứ đồ vật”
– Võ Đế tổ chức một cơ quan chuyên
chở và trao đổi thuộc quyền quốc gia, kiểm soát chặt chẽ thương mại để giá
cả khỏi thình lình lên xuống. Trong khắp đế quốc, đâu đâu cũng có nhân
viên của triều đình lo việc chuyên chở và giao hàng. Lúc nào dư sản phẩm
thì triều đình giữ lại, đợi lúc giá tăng thì đem ra bán (rẽ cho dân) và hễ giá
xuống thì lại mua vào để trữ; như vậy “bọn phú thương không đầu cơ mà
vơ được những món lợi lớn… và trong khắp nước, giá được bình lại”.
Người ta ghi sổ tất cả những lợi tức để thâu thuế hằng năm là 5%. Để hàng
hoá dễ lưu thông, Võ Đế cho phát hành một thứ tiền làm bằng hợp kim bạc
và thiếc, nhờ vậy mà trữ kim tăng lên. Ông lại cho khởi công nhiều đại
công tác để cho hàng triệu thợ bị các xí nghiệp tư nhân sa thải có công ăn
việc làm, khỏi thất nghiệp; bắc cầu qua sông, đào vô số kinh để nối các con
sông với nhau và để dẫn nước vô ruộng
Mọi sự hoàn hảo trong một thời gian. Sự thông thương tăng lên, thương
mại phát triển, nhiều hàng hoá được chở tới cả những miền xa xôi ở Tây Á.
Dân kinh đô đông hơn, giàu hơn, quốc khố đầy tiền bạc, bảo vật. Văn học
thịnh vượng, số thi sĩ mỗi ngày mỗi nhiều, mà nghề gốm bắt đầu sản xuất
những đồ sứ đẹp đẽ. Thư viện quốc gia đã có được 3.123 cuốn kinh điển,
2.705 cuốn triết, 1.318 cuốn thơ, 2.568 cuốn toán, 868 cuốn y học, 790
cuốn binh pháp. Chỉ những thanh niên trúng tuyến trong một vài kì thi của
triều đình mới được bổ dụng làm quan, mà những kì thi ấy mở cho mọi
người, ai cũng có quyền ứng thí. Chưa bao giờ Trung Hoa được thịnh
vượng như vậy.
Nhưng rồi một loạt thiên tai xảy ra, thêm cái bản tính hiểm ác của con
người làm cho cuộc thí nghiệm can đảm đó phải chấm dứt. Mấy trận lụt
