LỊCH SỬ VĂN MINH TRUNG HOA - Trang 185

Nam Bắc Kinh, có đền Nam Giao. Cảnh làm cho ta khá xúc động, phải leo
nhiều bực thang và qua nhiều sân bằng cẩm thạch, rồi mới lên tới cửa đền,
số bực và sân phải là những con số huyền diệu; chính ngôi đền thì tựa như
một ngôi chùa ba từng xây bằng gạch và ngói, không đẹp, trên một nền cẩm
thạch. Ba giờ khuya ngày Nguyên đán, nhà vua lại đó tế Trời phù hộ cho
quốc thái dân an. Bị sét đánh năm 1889, hư nhiều chỗ.

Những lâu đài trang hoàng rất thanh nhã của các vị vương và đại thần thời
xưa ở Bắc Kinh có phần đẹp hơn những ngôi đền đồ sộ ấy. Dưới triều Minh
Thành Tổ (1403-1425), một bậc thiên tài về kiến trúc nâng cao phòng lớn
các lăng tẩm vua Minh, và sau người ta xây cất ở đó nhiều cung điện lộn
xộn trong vòng gọi là Cấm Thành; nơi mà hai thế kỉ trước Marco Polo phải
kinh dị trước những cung điện của Hốt Tất Liệt. Những con sư tử dữ tợn
ngồi canh ở hai bên lan can bằng cẩm thạch, đưa lên một sân cũng bằng
cẩm thạch, trên có đủ những cung điện lộng lẫy của một triều đình; tản mát
đây đó là những cung dinh trang hoàng lộng lẫy cho các người trong hoàng
tộc, cung nhân và hoạn quan ở, cung nào cũng theo một kiến trúc như nhau;
cột mảnh khảnh, cửa sổ đẹp, hiên chạm trổ, màu sắc rực rỡ, mái lợp bằng
ngói lớn, nặng và uốn cong ở bốn góc. Di Hoà viên thứ nhì chỉ cách đó vài
cây số - xưa cấm không ai được lại gần – cũng theo một kiểu y hệt; nhưng
có lẽ đẹp hơn, các cung điện cũ của nhà Minh ở Bắc Kinh cân đối hơn,
chạm trổ nhiều hơn – nhiều quá nửa.

*

Bây giờ chúng ta thử rán vạch ra một cách thật sơ lược những nét chính của
kiến trúc Trung Hoa. Nét chính không đẹp mấy, là bức tường ngăn cách hẳn
căn nhà với đường phố. Trong những khu nghèo, bức tường đó liên tiếp bao
vây cả khu, điều đó chứng tỏ rằng thời xưa trộm cướp, giặc giã thường xảy
ra. Sau bức tường đó là cái sân của một ngôi nhà hay của chung nhiều nhà;
cửa và cửa sổ hướng ra sân.