đi, nhưng thất bại; ngày nay, may thay, nó bị cuộc cách mạng tấn công
mạnh mẽ.
Đàn ông bận quần và một chiếc áo gần như luôn luôn màu lam. Mùa đông,
người ta quấn thêm xà cạp (jambière) và người ta bận thêm có khi tới mười
ba lớp áo. Suốt đêm ngày không cởi ra; mùa xuân tới lần lần thì người ta
cũng lần lần cởi bớt từng lớp từng lớp một. Áo dài tới khỏi lưng quần, hoặc
tới đầu gối, tới bàn chân nữa, cài chặt lên tới cổ, không có túi, cổ tay áo
dùng làm túi; ở Trung Hoa người ta không nói bỏ một đồ vật vào túi, mà
nói bỏ vào tay áo. Có thể nói rằng họ không dùng những đồ lót mình. Ở
thôn quê, đàn bà bận quần như đàn ông, vì cũng phải làm việc như đàn ông,
có khi còn nhiều hơn nữa; ở thành phố, họ bận quần ở trong, váy ở ngoài.
Tại các thị trấn, đồ tơ lụa cũng thông dụng như đồ vải. Không có dây lưng
để buộc bụng, cũng không có cooc-xê (corset) để nịt ngực. Xét chung, y
phục Trung Hoa thích hợp hơn, hợp vệ sinh hơn và tiện lợi hơn y phục
phương Tây chúng ta. Phụ nữ Trung Hoa không nô lệ thời trang; mọi người
ở thành thị, trẻ hay già cũng ăn bận như nhau; chỉ khác về thứ hàng chứ
không khác về kiểu, và ai cũng tin chắc rằng y phục của mình tới rách vẫn
còn hợp thời trang.
*
Ngôn ngữ Trung Hoa còn khác các ngôn ngữ khác nhiều hơn nữa. Không
có tự mẫu, không có chính tả
, không có ngữ pháp, không có tự loại
; người ta phải ngạc nhiên nhận thấy rằng từ bao nhiêu thế kỉ nay, một
số dân đông như vậy không bị cái ác mộng như thanh niên phương Tây
. Có thể hồi xưa họ cũng có những phép biến chức (déclinaison),
những biến hoá của mẫu âm (inflexion), những phép chia động từ… nhưng
đi ngược lịch sử ngôn ngữ của họ, chúng ta không thấy có một chút dấu vết
nào về những phép ấy cả. Mỗi từ có thể là danh từ, động từ, hình dung từ,
phó từ (adverbe) tuỳ vị trí trong câu và tuỳ thanh [bình, thượng, khứ, nhập].
Mỗi thổ ngữ chỉ có từ bốn đến tám trăm tiếng (vocable) đơn âm, mà phải
