Vậy mà hiện nay mỗi ngày cũng sanh thêm năm vạn trẻ em Trung Hoa.
Chúng lớn lên sẽ hoàn toàn mới, từ y phục, tóc, tới giáo dục, nghề nghiệp,
cử chỉ ngôn ngữ, tôn giáo, triết lí. Cái duôi sam đã bỏ rồi, sự lễ độ tế nhị
thời xưa cũng mất theo; tính tình cứng lại vì cách mạng đã gây lòng căm
thù trong lòng người và không tha bọn thủ cựu. Do sự phát triển kĩ nghệ mà
đức thản nhiên thời xưa đã mất, nét mặt hơi thô đó giấu một tâm hồn dễ
nóng nảy. Xưa vì trải qua bao nhiêu thế kỉ chiến tranh mà người Trung Hoa
hoá ra yêu hoà bình; bây giờ bị tủi nhục, vì non sông bị qua phân, họ hoá ra
hiếu chiến; trong trường hợp nào người ta cũng chú trọng tới sự đào tạo
thanh niên thành chiến sĩ và hạng tướng lãnh bây giờ lại được trọng vọng.
Giáo dục đã bị xáo trộn hoàn toàn. Người ta liệng Khổng giáo qua cửa sổ,
đem khoa học thay vào. Việc đó đâu có cần thiết vì đạo Khổng có thể dung
hoà với khoa học, nhưng trong lịch sử vấn đề tâm lí bao giờ cũng thắng “lô-
gích”. Ai cũng thích học toán và kĩ thuật vì những môn đó giúp người ta
chế tạo được máy móc, máy móc lại tạo ra phú cường và đại bác, mà có đại
bác thì mới bảo vệ được nền độc lập. Y khoa đương tiến bộ phần lớn nhờ
tiền trợ cấp rộng rãi của ông Rockefeller
. Mặc dầu Trung Hoa thực sự
nghèo thêm, nhưng trường học mọc thêm rất mau, trung học và cả đại học;
nước Trung Hoa trẻ trung ngày nay hi vọng chẳng bao lâu nữa trẻ nào cũng
được đi học và sự học tiến bộ thì tinh thần dân chủ cũng tiến.
Một cuộc cách mạng tựa như phong trào Phục Hưng ở châu Âu thế kỉ XVI,
đã xảy ra trong văn học và triết học Trung Hoa. Xưa các sách viết tay của
