LỊCH SỬ VĂN MINH TRUNG HOA - Trang 39

như loài thú, che thân bằng da, ăn thịt sống, biết mẹ mà không biết cha” –
Stridberg cho rằng ngay thời hiện đại, ngoài Trung Quốc, cũng còn những
dân tộc dã man như vậy.

Sau cùng vua Phục Hi xuất hiện năm 2.852 trước T.L.; ông được một bà vợ
tài giỏi, rất có kiến thức giúp sức, dạy cho dân tộc hôn lễ, âm nhạc, chữ
viết, cách vẽ, câu bằng lưới, nuôi gia súc, nuôi tằm để lấy kén. Khi chết,
ông truyền ngôi cho Thần Nông, ông tổ nghề nông, người sáng chế lưỡi cày
bằng gỗ, tổ chức các chợ cho dân buôn bán và tìm ra nhiều thứ cây cho dân
trị bệnh. Vậy là truyền thuyết vốn thích nhân vật hơn ý tưởng, đã qui công
lao khó nhọc của biết bao thế hệ vào vài nhân vật. Sau vua Thần Nông là
Hoàng Đế, một ông vua hiếu chiến, chỉ giữ ngôi một thế kỉ mà đã tặng cho
Trung Hoa kim chỉ nam và bánh xe, đặt ra chức thái sử, xây cất những ngôi
nhà đầu tiên bằng gạch, dựng một thiên văn đài để quan sát những vì sao,
sửa lại lịch, chia lại đất. Rồi tới vua Nghiêu trị dân một trăm năm nữa, rất
sáng suốt nhân từ, tới nỗi Khổng Tử, một ngàn tám trăm năm sau – giữa
một thời nhiều người cho là thời tà giáo, thích cái mới – phàn nàn rằng
Trung Quốc đã suy đồi. Vị hiền triết già ấy có cái thói không ngại làm sai
sự thực đi đôi chút để lịch sử có một ý nghĩa luân lí, bảo rằng thời vua
Nghiêu, dân chúng chỉ nhìn mặt Ngài mà cũng hoá ra đạo đức hết. Để công
việc cải cách được dễ dàng, vua Nghiêu cho treo ở cửa cung điện một cái
trống, dân có thỉnh nguyện điều gì thì đánh trống cho triều đình biết, họ còn
có thể ghi lên một tấm bảng những lời chỉ trích chính quyền. Kinh Thư
chép:

Vua Nghiêu giữ ngôi một trăm năm, thọ một trăm mười sáu tuổi. Ông nhân
từ như Thượng Đế, minh triết như các vị thần. Ở xa thấy ông toả hào
quang như một đám mây rực rỡ, lại gần thấy ông chói lọi như mặt trời.
Ông giàu có mà không phô trương, uy nghi mà không xa hoa. Ông đội một
cái mũ vàng, bận một chiếc áo màu sẫm, ngồi một chiếc xe thắng hai con
ngựa trắng. Nóc cung điện ông không trang sức, đòn tay không bào nhẵn,
đầu cây đà không trạm trổ. Bữa thường là một món canh nấu sao cũng