Trong bộ Encyclopédie mục viết về Trung Hoa.
Trong cuốn Essai sur les moeures (Khảo luận về phong tục), chương I
[Diderot và Voltaire là hai triết gia Pháp ở thế kỉ XVIII)].
Những ông quan ở Thanh Đảo bị giải nhiệm [không rõ năm nào, vì lẽ
gì].
Những trích dẫn không đặt trong dấu ngoặc kép như thế này, thường thì
trong sách cho in thụt vào (đôi khi lại không); tôi cũng cho thụt vào và
dùng chữ nghiêng (vì dễ thể hiện chữ nghiêng trên TVE hơn). (Goldfish).
Một học giả Trung Hoa đã giúp Tiến sĩ Giles dịch vài bản trong bộ
Trích dịch văn học Trung Hoa. Khi từ biệt, Giles tăng ông ta một bài thơ
trong đó có hai câu dễ thương này: Từ hồi nào tới giờ, văn chương vẫn làm
rực rỡ dân tộc minh triết nhất thế giới. Và bây giờ nhờ ảnh hưởng của nó
mà một công chức di dịch đã được tái sinh).
[Trong câu thơ sau, sách in “công chức đi dịch” tôi tạm sửa lại thành “công
chức di dịch”, nhưng không chắc là đúng; và tôi cũng không hiểu tại sao
Will Durant lại bảo hai câu thơ đó “dễ thương”? Phải chăng Giles nói đùa
rằng mình là “di” (mọi rợ) vì “ngoại nhân” được người Trung Hoa “dịch là
di”? Hay Giles tự dịch vui rằng, ông, một “ngoại nhân dịch” thơ Trung Hoa
là “di dịch”? Nguyên văn tiếng Anh của câu sau là: And now its influence
has gone forth to regenerate a barbarian official (tạm dịch: Và giờ đây,
nhờ ảnh hưởng của nó mà tái sinh một quan chức mọi rợ). (Goldfish)].
Về danh từ Trung Hoa, còn một thuyết nữa. Từ trước đời Chu, Trung
Hoa đã có tên là Hoa Hạ vì Hán tộc (dân tộc Trung Hoa) mới đầu tụ họp ở
bờ sông Hạ Thuỷ (sông này bắt nguồn ở Hồ Bắc, đổ vào Trường Giang) mà
khu vực trung tâm của họ ở chân núi Hoa Sơn (tại Thiểm Tây). (ND).
Ngang Thượng Hải, sông Dương Tử rộng 5 cây số.
Thời azilien: tức thời chuyển tiếp giữa thời kì đồ đá cũ và thời kì đồ đá
mới. - Trung thạch khí: sách in sai thành tân thạch khí; nguyên văn tiếng
Anh là mesolithic. – Thời kì tân thạch khí: nguyên văn tiếng Anh là
neolithic, ngày nay nhiều người dịch là thời kì đồ đá mới. (Goldfish).
Suse: một thị trấn thời thượng cổ ở Mésopotamie – Anau ở Suse.
