thấy một bà lão, khóc trên một nấm mộ. Ông sai Tử Lộ
lại hỏi nguyên
do. Bà lão đáp: “Cha chồng tôi bị cọp vồ nơi đây; rồi tới chồng tôi cũng
vậy, bây giờ con trai tôi cũng mới bị nạn đó”. Khổng tử hỏi chỗ đó nguy
hiểm như vậy, sao không đi ở chỗ khác, bà lão đáp: “Vì ở đây không có bọn
quan lại hà khắc”. Khổng tử quay lại bảo môn sinh: “Các con nhớ đấy:
chính sách hà khắc còn khốc hại hơn là hổ” [Lễ kí].
Vua Tề [Cảnh Công] mời ông vô triều, hỏi về cách cai trị. Ông đáp: “Vua
làm hết phận vua, tôi làm hết phận tôi; cha làm hết phận cha, con làm hết
phận con” [Luận ngữ - Nhan Uyên – 11]. Vua Tề khen là phải, muốn phong
cho ông ấp Lin K’ew
nhưng ông không nhận, bảo không có công gì để
đáng nhận. Nhà vua lại muốn dùng ông làm chức cố vấn, nhưng tể tướng là
Gan Ying
can ngăn: “Hạng sĩ ấy không có óc thực tế, không thể làm
gương mẫu được. Họ kiêu ngạo, chỉ cho ý tưởng của họ mới đúng, không
chịu nhận những chức thấp. Ông Khổng đó là một người kì quặc, còn lâu
mới chịu bỏ cái thói làm bộ làm tịch để ra vô”
. Vậy là Khổng tử trở về
Lỗ, lại tiếp tục dạy học mười lăm năm nữa rồi mới được vời ra làm quan.
Qua đầu thế kỉ sau [tức đầu thế kỉ thứ V trước T.L, lúc này Khổng tử 51
tuổi], ông được làm Trung đô tể ở Lỗ [tức như chức kinh thành phủ doãn
thời gần đây]. Theo truyền thuyết, ông cầm quyền thì cả kinh thành đua
nhau lương thiện: của rơi ngoài đường không mất mà được trả lại cho chủ.
Rồi vua Định công nước Lỗ phong ông làm Tư không [như Công bộ
thượng thư], ông sai đo những đất thuộc về Quốc gia và làm cho canh nông
phát triển. Sau ông cải chức làm Đại tư khấu [như Hình bộ thượng thư], các
tội ác biến mất. Sử chép “không còn gian dối truỵ lạc nữa, đàn ông thì ngay
thẳng, thành tín, đàn bà thì trinh tiết và nhu thuận. Người các nước khác đổ
xô lại Lỗ. Khổng tử được dân chúng ngưỡng mộ”
.
Thật là tốt đẹp quá, khó mà tin được, hoặc ít nhất thì cũng khó mà lâu bền
được. Nếu quả thật bọn gian tà trốn hết thì chắc là để âm mưu đưa ông vào
bẫy. Sử chép rằng các nước chung quanh ghen với Lỗ, thấy Lỗ thịnh lên mà
