vương (1115-1077), nhiếp chính cho Thành vương, vì anh em ông ta muốn
cướp ngôi của Thành vương, ông phải giết anh và bỏ tù em. Chu công cai
trị giỏi, đặt ra lễ, nhạc. (ND)
Có sách chép là Triệu công – cũng là nhiếp chính. (ND).
Cả đoạn trong dấu [ ] này, Durant cắt bỏ, tôi giữ lại cho hợp với tiền
văn và hậu văn. Trên đưa bốn ông Thánh: Thuấn, Vũ, Chu Công, Khổng tử,
rồi dưới lại nhắc “bốn ông Thánh đó sống không một ngày vui”, vậy thì
không lí gì lại loại bỏ Chu Công đi, mà chỉ nói tới ba ông kia. (ND).
Bản tiếng Pháp: những người có ý thức về cái thực thì không tìm cái
danh. (ND).
Tên một cái đài do vua Trụ xây. (ND).
Vua Trụ dâm đãng, lấy 120 ngày làm một đêm, gọi là “trường dạ ẩm”.
(ND).
Người Trung Hoa chỉ còn giữ lại được trên hai chục bài viết từ khoảng
2.000 năm trước về Dương Chu (mà không phải của Dương Chu). Tôi đã
dịch và gom lại tất cả những bài đó trong phần III cuốn Liệt tử và Dương tử
- Lá Bối – 1972. (ND).
Tôi dịch sát bản tiếng Pháp, thấy đoạn này, từ “Chúng ta muốn
tưởng…” nghĩa không xuôi, không rõ bản tiếng Anh ra sao. (ND).
[Bản tiếng Anh: “Again we suspect that time, who is a reactionary, has
preserved for us the most respectable of Chinese
thinkers, and has swallowed nearly all the rest in the limbo of forgotten
souls. And perhaps time is right: humanity itself could not long survive if
many were of Yan Chu s mind”. (Goldfish)].
Chức khách khanh cũng như chức cố vấn giao cho người ngoại quốc.
(ND).
Sự thực hai lời đó đều của Tề Tuyên vương. Tề Tuyên vương còn thú
có tất hiếu sắc nữa. (ND).
Nguyên văn: Kì nhược thị, thục năng ngữ chi, có sách dịch là: Như
vậy ai ngăn cản họ được. Tôi nghĩ có lẽ nên hiểu là: Được như vậy thì còn
ai chống lại được [nhà vua]. (ND).
