LỊCH SỬ VĂN MINH TRUNG HOA - Trang 96

[Sách in sai chữ thục thành chữ thực. Nguyên văn chữ Hán cả câu:

其若

是, 孰能御之 Chữ 御 (ngữ ), có bản chép là 禦 (ngữ), cả hai chữ đều có
nghĩa là chống lại. (Goldfish)].

[21]

Có người hiểu là: Ta tối tăm, chẳng tiến được tới mức ấy. (ND).

[Nguyên văn: Ngô hôn, bất năng tiến ư thị hĩ

吾惛, 不能進於是矣 (Trang

web đã dẫn). (Goldfish)].

[22]

Chỗ này Durant hiểu hơi sai. Coi Công Tôn Sửu, thượng – 5 và coi

cuốn Mạnh tử của tôi – Cảo Thơm xuất bản – 1974. (ND).

[23]

Nguyên văn chữ Hán: Xuân Thu vô nghĩa chiến (Tận tâm, hạ - 2).

(ND).

[24]

Nguyên văn: Cẩu trệ thực nhân thực nhi bất tri kiểm, đồ hữu ngạ biễu

nhi bất tri phát: [Ngày nay nhà vua] để cho loài chó heo ăn hết thức ăn của
người mà chẳng biết cấm ngăn, trên đường đầy kẻ chết đói mà vua chẳng
chịu xuất lúa ra phát chẩn.
[Trong phiên âm ở trên có 3 chữ in sai, tôi đã sửa lại theo nguyên văn chữ
Hán đăng trên trang web đã dẫn:

狗彘食人食而不知檢,塗有餓莩而不

知發 (Goldfish)].

[25]

Chính ra là Khổng Cự Tâm, một quan đại phu cai trị đất mới được

truất ngôi vua, sau khi họp công tộc triều đình Bình Lục ở Tề. (ND).

[26]

Đã có nhiều bản dịch trọn bộ Mạnh tử. Có thể đọc thêm cuốn viết về

Mạnh tử - Cảo Thơm – 1974. (ND).