CHƯƠNG V : TRỊNH NGUYỄN PHÂN TRANH
BÀI 13 : HỌ TRỊNH CHUYÊN QUYỀN
Trịnh Kiểm, từ lúc bố vợ là Nguyễn Kim chết, thu nhận tất cả binh
quyền để tiếp tục việc giúp Lê diệt Mạc.
Năm 1548, vua Lê Trang-tông mất, Trịnh Kiểm lập thái tử Duy-Huyên
lên làm vua tức Lê Trung-tông. Làm vua được 8 năm thì mất, Trung-tông
không có con. Trịnh Kiểm lúc này thế lực đã khá, rất hống-hách, muốn tự
xưng làm vua, nhưng e dân còn ái mộ dòng Lê mà không theo. Ngần-ngừ
chưa biết tính sao ? Sau cho người lẻn ra hỏi ông Nguyễn-bỉnh-Khiêm tức
trạng Trình ngoài Hải-dương
xem nên làm thế nào.
Ông Nguyễn bỉnh-Khiêm không nói gì, chỉ ngoành lại bảo đầy-tớ :
« Năm nay mất mùa, thóc giống không tốt, chúng mày nên tìm giống cũ mà
gieo mạ ». Nói rồi lại sai đầy-tớ ra bảo tiểu quét dọn chùa và đốt hương để
ông ra chơi. Đoạn bảo tiểu : « Giữ chùa thờ phật thì ăn oản ».
Sứ-giả về thuật lại cho Trịnh Kiểm nghe. Trịnh Kiểm hiểu ý, mới cho
người đi tìm con cháu họ Lê. Sau tìm được huyền-tôn ông Lê Trừ là anh vua
Thái-tổ, tên là Duy-bang ở làng Bố-vệ, huyện Đông-sơn, rước về, lập lên
làm vua, tức Anh-tông.
Năm 1570, Trịnh Kiểm mất, giao quyền lại cho con trưởng là Trịnh
Cối. Trịnh Cối say mê tửu sắc, tướng sĩ không phục. Em là Trịnh Tùng bèn
cùng bọn Lê cập-Đệ, Trịnh Bách rước vua về đồn Vạn-lại, rồi chia quân
đánh Trịnh Cối.
Nhân thấy anh em Trịnh Cối đánh nhau, Mạc kính-Điển đem quân vào
đánh Thanh-hóa. Trịnh Cối địch không nổi, hàng Mạc. Thừa thắng, Mạc
kính-Điển tiến đánh An-trường là chỗ vua Lê đóng. Vua Lê dời về Đông-
sơn, phong cho Trịnh Tùng làm Tả-thừa-tướng tiết-chế cho quân chống giữ
với quân Mạc. Mạc kính-Điển đánh mãi không thắng nổi Trịnh Tùng, lại rút
quân về Bắc.
