Quốc đại cương:
Khổng tử
-----
-551
--
-479
Mặc tử
-------.-
-480
--
-379 (phỏng chừng)
Dương Chu
---
-440
--
-380 (-nt-)
-430
--
-340 (-nt-)
Liệt tử
---------
-430
--
-349 (-nt-)
Mạnh tử
-------
-372
--
-289 (-nt-)
Trang tử
--.----
-360
--
-280 (-nt-)
Vậy Dương tử, (lớn tuổi hơn cả) Lão tử, Liệt tử sống cùng một thời, thời
của các vua nhà Chu: Uy Liệt vương, An vương, Liệt vương và Hiển
vương.
Trong hai thế kỉ, các nước Tề, Tống, Tấn, Ngô, Việt
thay phiên nhau
cường thịnh, uy quyền các thiên tử nhà Chu càng ngày càng giảm; Trung
Quốc càng lâm vào cảnh loạn lạc, và khoảng giữa thế kỉ thứ IV trước công
nguyên, cuối đời Lão tử và Liệt tử, Tần dùng chính sách độc tài, hiếu chiến
của Vệ Ưởng (cũng gọi là Thương Ưởng) mà mạnh lên, lấn át tất cả các
chư hầu khác. Thời đó, học thuyết của Khổng, Mặc tỏ ra thất bại, nhân
nghĩa đã thành những tiếng sáo, đúng như Dương tử nói, trung không thể
cứu được vua mà nghĩa không cứu được đời, chỉ gây hại cho bản thân thôi.
Nhà cầm quyền nào cũng chỉ muốn dùng võ lực, và một vua Tần trong bài
VIII.7 đã nói:
“Thời nay các chư hầu dùng võ lực mà tranh nhau, chỉ cần binh khí và
lương thực; nếu chúng ta dùng nhân nghĩa mà trị nước thì là theo con
đường diệt vong mất”.
Và Dương, Lão, Liệt chết không bao lâu thì Mạnh tử cất tiếng than: “Người
ta đánh nhau để tranh đất, giết người đầy đồng, đánh nhau để tranh thành,
giết người đầy thành”.
