Theo Benedykt Grynpas, một số học giả Âu như Balfour Eitel, A. Giles
cũng chủ trương như vậy.
Chúng tôi nghĩ rằng Trang tử chưa chắc đã tin dị đoan vì trong thiên
Thu Thuỷ có nói rằng người biết đạo thì hiểu lí, lửa nước, cầm thú không
làm hại được, không phải vì khinh thường vạn vật mà vì biết xét suy sự an
nguy, bình tâm trước hoạ phúc, thận trọng trong việc lui tới (sát hồ an nguy,
ninh ư hoạ phúc, cần ư khứ tựu). Vậy Trang không bảo rằng nhảy vào lửa
mà không cháy, nhảy xuống nước mà không không chìm.
Ngoài ra, Nam Hoa kinh còn bốn chỗ nữa nhắc đến Liệt tử, như trong
các thiên Chí Lạc, Liệt Ngự Khấu, Nhượng vương, Đạt sinh, nhưng những
thiên đó có thể do người đời sau nguỵ tạo, nên chúng tôi không xét tới.
[Trong bộ Trang tử và Nam Hoa kinh, viết sau bộ LT&DT này, cụ NHL cho
rằng thiên Thu thuỷ mà cụ nói đến trong chú thích trên, cũng không phải do
Trang tử viết, nên cụ không dùng thiên này để xét tư tưởng của Trang tử.
(Goldfish)].
So với 23 bài nói về Dương Chu. [Chú thích này, bản của nhà VT-TT
không in. (Goldfish)].
Bản Lá Bối in là: khoảng -450. (Goldfish).
Thời trước người ta cho rằng Lão tử sinh trước Khổng Tử, các học giả
Trung Hoa gần đây cho thuyết cũ sai, sửa lại như vậy.
Người ta thường nói đến ngũ bá: Tề Hoàn công, Tống Tương công, Tấn
Văn công, Tầm Mục công, Sở Trang công. Chúng tôi nghĩ nên kể thêm
Ngô vương Phù Sai và Việt vương Câu Tiển cũng rất oanh liệt một thời, về
võ bị không thua một nước nào.
Tên là Hỉ (-440 -430 theo Vũ Đồng), một triết gia cũng trạc tuổi Liệt tử,
coi cửa Hàm Cốc, vì vậy mà gọi là Quan Doãn, theo truyền thuyết, được
Lão tử giao cho bản Đạo Đức kinh trước khi rời Trung Quốc qua phương
Tây. [Chú thích của cụ NHL trong Trang tử và Nam Hoa Kinh: Họ Doãn,
tên Hi, môn đệ của Lão tử, làm quan coi cửa ải Hàm Cốc, nên gọi là Quan
(coi cửa ải) Doãn. (Goldfish)]
