Ngoài ra, khi hồi tưởng lại, Lợi thế cạnh tranh còn là một sự hài lòng đặc
biệt cho cá nhân tôi với tư cách một học giả. Trong khi Chiến lược cạnh tranh
là sự phát triển các lý thuyết trong kinh tế học công nghiệp, Lợi thế cạnh tranh
dường như là tác phẩm mang tính khai phá trong lĩnh vực này, cả trong quản trị
học và kinh tế học. Thực ra, tác phẩm này là kết quả của sự nỗ lực giải một câu
đố của tôi. Câu đố như sau: bằng cách nào chúng ta có thể tìm ra một cách thức
có hệ thống để kiểm tra nguồn gốc của lợi thế cạnh tranh, gắn liền với chi phí
và khác biệt hóa, đồng thời vạch ra sự khác biệt căn bản giữa các công ty?
Hiện nay tôi hoàn toàn tin rằng chính các hoạt động đã cho chúng ta công cụ
cần thiết đó. Càng nghiên cứu, tôi càng thấy khái niệm này được chứng minh
rõ ràng và hùng hồn hơn nhiều so với dự tính ban đầu.
Tại sao vậy? Bởi cuốn sách này đưa ra phương pháp vượt ra ngoài những
kiểu mô tả đặc điểm một chiều hoặc đơn nhất của lợi thế cạnh tranh. Đa số các
công trình nghiên cứu trước đây trong lĩnh vực này gắn lợi thế với quy mô và
thị phần, và điều này thực ra đã quá đơn giản hóa vấn đề. Một là, tại một số bộ
phận của doanh nghiệp, quy mô và thị phần quan trọng hơn nhiều so với chi
phí và khác biệt hóa. Hai là, các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường hoạt động tốt
hơn các doanh nghiệp có quy mô lớn trong nhiều ngành kinh doanh. Cuối
cùng, ngay cả khi quy mô và thị phần gắn liền với hiệu quả của sản xuất kinh
doanh, thì chúng thường chỉ là kết quả, chứ không phải là nguyên nhân của lợi
thế cạnh tranh.
Một số nỗ lực khác nhằm giải thích lợi thế cạnh tranh - chẳng hạn như điểm
mạnh và điểm yếu, các yếu tố thành công, hay các khả năng riêng biệt - đều
đúng khi thừa nhận rằng một doanh nghiệp là đa dạng và có nhiều sự tương
tác. Song những nỗ lực ấy lại thất bại trong việc giải thích nguồn gốc của lợi
thế cạnh tranh một cách có hệ thống và sâu sắc, cũng như không gắn chúng với
khả năng sinh lời. Cuốn sách Lợi thế cạnh tranh bắt đầu với tiền đề rằng lợi thế
cạnh tranh xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau; sau đó đưa ra cách thức gắn lợi
thế cạnh tranh với những hoạt động cụ thể cũng như cách liên kết các hoạt
