đến thứ nghệ thuật gãy gọn hoàn toàn trừu tượng thì tôi đều nói về bức
tượng trinh nữ ở Roman. Người bạn hàng trong làng mình có một người
con gái chết lúc 16 tuổi. Ông ta có nhờ tôi làm một bức tượng để trên mộ.
Qua bức ảnh và trí nhớ của riêng tôi, tôi cố hoàn thành bức tượng người con
gái đó. Nhưng tôi không thể khắc một trinh nữ bằng cách để cả vú, đùi và
háng được. Những thứ đó đều bằng chất thịt, thế mà một trinh nữ đã chết
không còn chất thịt tục lụy đó được, mà chỉ còn cái gì tinh khiết, thanh cao.
Thịt không thể nào thanh cao, và chỉ là chất liệu có tính cách giai đoạn nơi
một trinh nữ đã chết, anh có nhận thấy thế không? Cho nên lúc nắn tượng,
tôi bắt đầu lột hết da thịt của nàng để chỉ tạo đúng nàng như tôi đã thấy và
đúng với thực chất của nàng là tinh khiết, thanh cao. Cho nên tôi chỉ giữ lại
nơi nàng những đường nét lóng lánh cao ngất như một ngọn lửa, đúng là
một ngọn lửa được điêu khắc. Đó là bức tượng trinh nữ ở làng Roman và
cũng là tất cả hệ thống nghệ thuật của cả đời tôi, nghĩa là dừng lại nơi thực
chất và loại trừ hết những gì tục lụy và vô ích. Ví như nơi con chim đang
bay, tôi chỉ chọn khả năng bay được, vì đó là cái gì quan trọng nhất của con
chim. Phần còn lại tôi gạt bỏ hết : đầu, cánh, chân, vì những thứ nầy không
chính yếu, chỉ có khả năng bay được là đáng ghi lại mà thôi. Tất cả những
bộ phận chim dùng để làm việc khác ngoài việc bay như ăn uống, sinh đẻ,
chống đỡ với thời tiết đều phụ thuộc. Với tôi, chim không đẻ, chim chỉ bay
mà thôi, anh hiểu chưa?
Boris đã thấy giáo sư này là kẻ thù của đảng cộng sản. Đáng ra thì hắn
chả hiểu gì về các bức tượng của ông này cả, nhưng hình như hắn cảm nhận
rằng Voivod là một đồng chí của hắn trên lý thuyết, vì nhà điêu khắc Voivod
làm việc theo một chiều hướng với đảng cộng sản, nghĩa là với hắn. Hắn hy
sinh mọi điều cho thực chất. Ai cũng nhìn thấy ở con chim các bộ phận như
cánh, lông, mỏ, trứng. Bay là một điều trừu tượng. Chỉ có cộng sản mới có
thể thực hiện trên bình diện xã hội điều mà Voivod đã thực hiện trên bình
diện nghệ thuật. Cộng sản chủ nghĩa giáo dục con người để dành cho kế
hoạch và nếu cần hy sinh người cho kế hoạch, như Voivod đã hy sinh chim
cho khả năng bay lượn.
