được chính phủ cấp cho một chiếc ghe khác với đầy đủ dụng cụ cần thiết.
Thế là cha tôi tiếp tục làm ăn. Ở Hoa Kỳ, nếu ghe cha tôi bị chìm, cha tôi sẽ
chết đói. Ví như tôi đây, nếu ở Nga Sô, tôi đã có việc làm từ lâu. Chính Phủ
sẽ cấp cho tôi việc làm ngay. Ở đây, tôi lang thang như một con chó và
chẳng ai thèm đếm xỉa đến tôi cả.
- Nhưng mà anh được tự do đi lang thang.
- Không, tôi không muốn tự do lang thang. Các ông muốn tôi làm gì với
thứ tự do đó cơ chứ?
- Chế độ dân chủ đem lại tự do cho mỗi người. Thứ tự do lợi hay hại là
tùy ở chính cá nhân mỗi người xử dụng nó. Bởi vì với tự do đó, người nầy
trở thành tổng thống, người kia trở thành kẻ sát nhân. Với thứ tự do đó ông
bạn Poltarev của anh đã viết sách viết báo, cũng với thứ tự do đó anh muốn
trở về Nga Sô để bị đày đi Sibérie hay trong một hầm mỏ trọn đời. Nhờ tự
do, mỗi người làm những gì mình thích. Đó là thứ công bình xã hội to tát
nhất trên trái đất: Nghĩa là mỗi người được tự do để chọn điều gì hợp ý,
điều gì mà họ cho là đáng yêu nhất. Và chính vì lý do đó mà chúng tôi tôn
trọng quan điểm của anh: Bỏ đi để bị tù chung thân hay bị tử hình. Anh có
thể dùng tự do đó để làm việc gì khác hơn là tự ý vào tù. Anh có thể trở
thành phi công hay kỹ sư, giám đốc ngân hàng hay là quân nhân. Anh đã
được tự do và anh đã chọn lựa sự tù tội. Chúng tôi để cho anh đi. Nhưng
bổn phận của chúng tôi trước hết là gởi anh đến một nhà phân tâm học để
xem anh có bình thường không. Nếu anh bị bệnh, chúng tôi sẽ săn sóc anh.
Chúng tôi sẽ để anh quyết định sau khi đã điều trị bệnh tình cho anh xong.
Barsov hơi xiêu lòng. Điều mà người ta vừa nói có vẻ hợp lý đối với
hắn. Người cảnh sát hỏi thêm :
- Bây giờ anh có cần thêm gì vào lời khai ban đầu không?
