người này có tinh thần chiến đấu cực kỳ ngoan cường, bắt đầu từ con số
không vào năm 1945 với một lý tưởng, một trang bị vũ khí chắp vá, một
mục tiêu: đánh đuổi người Pháp đi. Trong vòng chín năm, tướng Giáp đã
đánh bại đạo quân viễn chinh của chúng ta, điều đó không có gì phải bàn
cãi.
Liệu có ai có thể tin được rằng những người Bắc Kỳ nhỏ nhắn ấy, những
con người của đồng ruộng, thanh đạm, tích cực lao động, được huấn luyện
chút ít về chính trị và quân sự lại đã có thể biến thành một phương tiện
chiến đấu ghê gớm, linh hoạt, cơ động, bền bỉ, biết cách hành động, có
năng lực không chỉ ở cấp độ người chiến binh mà cả ở cấp độ bộ chỉ huy.
Những đại tá, những trung đoàn trưởng tuổi cũng trẻ trung như các chiến sĩ
của họ, đánh giá một cách nhanh chóng và chắc chắn một tình thế, những
sư đoàn trưởng có mặt ở những tuyến chiến đấu mũi nhọn nhất... Trong lúc
chúng ta thì đã không làm sao có thể chỉ định được một hoặc hai, thậm chí
ba viên tướng để chỉ huy chung các đơn vị của chúng ta ở Điện Biên Phủ.
Có biết bao bài học được rút ra từ tất cả những điều đó... Tôi cần phải
sống. Gặp lại nước Pháp, đấu tranh, làm cho người ta hiểu ra rằng đã đến
lúc phải phản ứng, rằng tất cả những hy sinh đó sẽ không phải là vô ích...
Phải, tôi sẽ hét to, gào lên, thổ lộ tất cả nỗi lòng của mình. Đầu óc tôi sôi
lên giữa lúc tôi bước đi trên con đường mòn này, ở bên cạnh Langlais, hòa
nhập vào hàng ngũ các chiến binh của chúng ta. Chúng tôi đã không mang
theo bất cứ một thứ gì. Một số người, ngược lại, đã chuẩn bị cho việc bị bắt
và mang theo những chiếc túi chứa đầy thức ăn, thuốc lá.
Langlais không nói gì. Anh ấy đột nhiên già đi. Căng thẳng từ nhiều
tháng trời nay, một chiếc lò so đã đứt tung. Tôi nghĩ tới những người thân,
tới Gaby. Thật là tệ hại. Cái kết thúc sao mà buồn thảm! Và rồi, tiểu đoàn
tốt đẹp của tôi, sức mạnh của tôi, lẽ sống của tôi. Thật là đơn độc với
những ý nghĩ của mình. Mọi chuyện đổ sụp một cái... Nào, Bruno, hãy
phản ứng, anh đã từng trải qua nhiều hoàn cảnh, anh sẽ thoát ra được... đầu
