óc tôi muốn nổ tung. Cần phải lấy lại thăng bằng, một tinh thần vững, chịu
đựng được mọi thử thách và một đôi chân biết nghe lời, bởi lẽ tạm thời lúc
này, chúng tôi mệt mỏi, rất mệt, bụng rỗng, tinh thần suy sụp.
Sao mà yên tĩnh trên con đường mòn này, tắm mình giữa không gian tự
do, thoát khỏi những loạt đạn súng tự động, những quả đạn pháo nổ tung
tình cờ làm bị thương hay giết chết những người mà số phận chỉ định. Tuy
nhiên, một cái chết chậm rãi hơn, tệ hại hơn vẫn còn chờ đợi nhiều nghìn
người trong số chúng tôi, họ không hề biết đến điều đó, họ sẽ biến mất vĩnh
viễn, bị bỏ mặc, bị kiệt sức vì sốt rét và kiết lị, trên cái con đường mòn vô
tận này mang theo những ý nghĩ cuối cùng mà chỉ riêng họ biết được. Đêm
xuống. Dừng chân. Những người lính gác ra lệnh cho chúng tôi thu xếp chỗ
để ngủ. Cậu liên lạc người Việt Nam nhỏ nhắn tìm đến gặp tôi mang theo
chiếc túi để nằm mà tôi cho Langlais mượn vì nó có vẻ đã hỏng... Đêm dài,
bụng rỗng, người run lên.
Sau tất cả những gì mà chúng tôi đã sống, sẽ là tốt nếu được cưng chiều
một chút, một chiếc giường bệnh viện, một cô y tá dịu hiền. Nhưng đây là
chuyện bước đi hay là ngã gục. Và ngày hôm sau, ngày hôm sau nữa,
chúng tôi tiếp tục bước đi, vẫn còn bước đi như những người máy.
Cuối cùng, bị quây giữ ở một nơi nào đó trong rừng sâu, chúng tôi vui
mừng gặp lại Botella, Bréchignac, Tourret, Chenel, Guiraud, Lalande, De
Pazzis và những người khác... Tất cả những người chỉ huy ở Điện Biên Phủ
có mặt ở đây. Một chung cục buồn thảm! Đội quân bại trận đáng thương!
Không thể nào như thế được, tất cả những tiểu đoàn trưởng tuyệt vời, bộ
phận ưu tú của quân đội ta, bị giam giữ ở cái xó rừng này... Nhưng mà rất
cần phải sống, phải trụ vững, chịu đựng, hy vọng, nhưng mà cái gì nhỉ?
Trốn trại ư? Bréchignac, giống như tôi, chỉ có một mong muốn: thử xem
sao.
Các chính trị viên của quân Việt có vẻ thích thú. Họ giam giữ chúng tôi
và hình như là sẽ chăm lo đến việc đào luyện chúng tôi... Chúng tôi bị coi
