LỐI TƯ DUY CỦA NGƯỜI THÔNG MINH - Trang 38

Không phải mọi sự thay đổi thói quen đều bị thúc đẩy bởi hậu quả một
hành vi. Đôi khi, môi trường thay đổi theo cách nào đó và một hành vi phát
huy tác dụng trong quá khứ không còn hiệu quả nữa.
Vài năm trước, tôi mua một chiếc xe có chìa khoá thông minh. Với chiếc xe
này, thay vì leo lên xe cắm chìa khoá vào và vặn chìa khoá, tôi phải cắm
chìa khoá vào một rãnh trên bảng điều khiển và nhấn một cái nút. Thói
quen đã duy trì trong hơn 20 năm đó bất ngờ không còn phát huy tác dụng.
Tôi ngồi trong xe, với chìa khoá trong tay và cắm chìa khoá vào ổ. Lúc đó,
tôi phải suy nghĩ mình cần làm gì tiếp theo. Không phải thói quen tôi đã
phát triển là xấu, chỉ là chúng không còn phù hợp trong môi trường mới
nữa. Không may thay, việc ngồi trong xe và muốn nổ máy xe là đủ để gọi
lên hành vi mang tính thói quen cũ trong đầu.
Có hai thành phần quan trọng để thay đổi thói quen. Đầu tiên, sự hiện diện
của thói quen cũ thúc đẩy bạn thực hiện một hành động. Bằng mọi cách,
bạn phải ngăn cản hành vi cũ xảy ra. Thứ hai, bạn phải thay thói quen cũ
bằng một thói quen mới đòi hỏi lưu giữ những ký ức mới liên kết môi
trường với những hành động mới.
Thói quen được thúc đẩy bởi môi trường vật chất và tâm trí của bạn. Mỗi
khi ở trong môi trường mà bạn thường thực hiện một hành vi mang tính
thói quen, bạn sẽ rơi vào trạng thái tâm trí để thực hiện hành vi đó một lần
nữa. Trạng thái tâm trí đó bao gồm cả sự kích hoạt mục tiêu thực hiện hành
vi và sự chuẩn bị để thực hiện hành vi kia. Khi bạn có mục tiêu làm gì đó
và mục tiêu này đang cố gắng ảnh hưởng đến hành vi của bạn thì những
nhà tâm lý học gọi mục tiêu đó là có hiệu lực. Độ mạnh mà mục tiêu đó
đang cố ảnh hưởng đến hành vi của bạn là mức độ kích hoạt.
Trong hầu hết các tình huống, bạn không nhận ra sự kích hoạt mục tiêu để
thực hiện hành động hay sự chuẩn bị các hành động cần thiết để đạt được
mục tiêu. Nếu bạn đang lái xe về nhà từ chỗ làm trên tuyến đường quen
thuộc và bạn đến một ngã tư quan trọng nơi bạn phải rẽ trái, mục tiêu rẽ trái
được kích hoạt. Bạn chuẩn bị và thực hiện những thao tác bật đèn báo hiệu
và thực hiện việc rẽ trái. Bạn có thể làm tất cả những điều này mà không
cần chủ tâm suy nghĩ.