tuyệt diệu này. Một vài năm sau khi tôi bắt đầu đầu tư, quản lý ngần quỹ Nick
Sleep giới thiệu tôi học viện Santa Fe, một cộng đồng nghiên cứu đa kỷ luật. Tôi
biết rằng Bill Miller, một quản lý quỹ thông minh tột bậc ở Legg Mason, nằm
trong ban điều hành của học viện. Thế là tôi bắt đầu đọc một vài bài báo nghiên
cứu của học viện này.
Ý tưởng cốt lõi mà tôi học được là cách nghĩ nền kinh tế là một hệ thống
phức tạp có khả năng thích ứng cao. Các nhà kinh tế ghét ý tưởng này vì chúng ta
không thể mô hình hóa một hệ thống có khả năng thích ứng hay sử dụng một
thuật toán được học để triển khai. Chúng ta cũng có xu hướng bị thu hút bởi
những ý tưởng hấp dẫn, nhịp nhàng, khó học như thuyết cân bằng tổng thể.
Thuyết này miêu tả một cách tuyệt vời cách thế giới nên vận hành, và nó có thể là
một hướng dẫn hữu ích cho các nhà làm luật. Nhưng nó lại bóp méo cách ta nhìn
nhận thực tại.
Những nhà đầu tư thông thái như Bill Miller và Charlie Munger nhanh
chóng nhận thấy các mô hình kinh tế tiêu chuẩn trên thế giới còn nhiều khiếm
khuyết khi ứng dụng vào thị trường - và cũng nhận thấy các mô hình có nguồn
gốc sinh học có thể hiệu quả hơn trong thực tiễn. Với cảm hứng từ học viện Santa
Fe, tôi đọc quyển Journey to the Ants của Bert Holldobler và Edward o. Wilson.
Phần lớn quyển sách dành để miêu tả các chiến lược sinh tồn khác nhau được sử
dụng bởi các loài kiến và để khám phá cách thức các loài khác nhau cùng tiến
hóa và cạnh tranh với nhau. Quyển sách này dạy tôi về kinh tế nhiều hơn những
gì tôi được học trong trường đại học. Nghe có vẻ điên rồ, nhưng quả thực là như
vậy. Vì sao ư? V1 một đàn kiến, cũng như nền kinh tế, có một cấu trúc phức tạp
có khả năng tương thích. Đọc về kiến là cả một sự khai sáng. Ví dụ, các đàn kiến
vận hành theo những bộ quy tắc đơn giản cho phép chúng hóa giải rất nhiều
những vấn đề sinh tồn khó khăn.
Tôi ngay lập tức nhận ra mình đang khám phá những mô hình hữu dụng cho
tôi trong việc phân tích giới tài chính và kinh tế. Tôi nghĩ ngay đến Munger với
mô hình tầm lý đan xen chằng chịt của ông. Thế là tôi gửi tặng ông một quyển
Journey to the Ants. Vui thay, ông tự tay viết một lá thư hồi âm, bảo rằng từ lâu
ông đã định đọc quyển sách này. Trong thời gian đó, tôi quyết tâm dành nhiều
thời gian hơn để đọc sách sinh học. Những nghiên cứu này đã khẳng định thêm
cảm giác của tôi rằng thật hữu ích khi suy nghĩ về kinh tế như một hệ sinh thái
