sự kiện ấy rồi hầu như gắn chúng với một nhân vật của truyện là I-u-lô Pi-
khơ-lát.
Các sự việc xảy ra rải rác trong chiến tranh, nhưng trong đó thời điểm
xác định là từ tháng 7 năm 1941 đến 22 tháng 4 năm 1943.
Độc giả hẳn đã từng được đọc những cuốn sách tuyệt đẹp viết về cuộc
Chiến tranh giữ nước vĩ đại, về việc các em đội viên thiếu niên tiền phong
và các đoàn viên thanh niên cộng sản tham gia chống quân thù như các
cuốn “Đội thanh niên cận vệ”, “Đường phố người con út”.
So sánh “Lửa trong thành phố sẩm tối” với các cuốn đó ta có thể nhận
thấy rằng hành vi của bọn xâm lược ở E-xtô-ni-a có phần nào khác với ở
các khu vực bị chiếm đóng trong nước Nga, U-cra-i-na và Bạch Nga. Ở đây
kể từ khi bọn xâm lược tràn đến các làng mạc, thành phố thì cuộc sống có
thay đổi, nhưng không bị đổ vỡ hoàn toàn như ở các nơi kia.
Có thể có người nghĩ rằng cái năm l941 ấy tác giả mới 13 tuổi (đúng
như tuổi của nhân vật trong truyện), trí nhớ còn chưa tốt, hiểu chưa chính
xác, nên miêu tả sai cuộc sống tronq một thành phố E-xtô-ni-a nhỏ bé dưới
ách phát xít Đức. Nhưng tất nhiên không phải như vậy.
Chớ nên quên rằng bọn phát xít khi chiếm đóng nước người đã dùng một
mánh lới rất xảo quyệt.
Ngay sau khi xảy ra chiến tranh, các nước cộng hòa vùng Ban tích bị
chiếm đóng trước tiên. Và mùa đông năm 1941 khi quân đội phát xít Đức
đang tiến về phía Mát-xcơ-va, thì E-xtô-ni-a đã nằm sâu trong hậu cứ của
quân đội Đức.
Chú trọng việc giữ yên vùng hậu cứ, bọn Đức đã sớm thi hành mánh lới
xảo quyệt, tạo ra một chính quyền tự trị ở E-xtô-ni-a dưới trướng viên
tướng tư lệnh Đức. Cũng phải nhớ thêm một bối cảnh rất quan trọng nữa.
Đó là trước tháng 6 năm 1940 đất nước E-xtô-ni-a vẫn còn là một nhà nước
dân chủ tư sản. Tính cho đến ngày mở đầu cuộc Chiến tranh giữ nước vĩ
đại, thì chính quyền Xô-viết ở E-xtô-ni-a chỉ mới được 11 tháng. Trong thời
gian ngắn ngủi như gậy, quả thật chính quyền Xô-viết ở E-xtô-ni-a chưa thể
