BÀI HỌC LỊCH SỬ
Một hôm vào tiết lịch sử, chàng trai khỏe nhất lớp - Ma-đi-xơ Xa-lu-vê-ê
giơ tay phát biểu. Đó thực quả là một sự kiện. Tôi không nhớ trước đây và
sau này nữa Ma-đi-xơ Xa-lu-vê-ê có giơ tay phát biểu lần nào không. Có lẽ
chỉ trừ phi thật cần thiết phải ra ngoài.
- Gì đấy em, Xa-lu-vê-ê? – ngài Mê-tu-xơ, thầy giáo dạy sử hỏi.
Ma-đi-xơ từ từ đứng lên sau bàn.
- Thưa thầy em muốn hỏi về cuộc đấu tranh giải phóng người E-xtô-ni-a
cổ, - nó nói. - Người E-xtô-ni-a đã tiến hành cuộc chiến tranh vĩ đại chống
Thập tự quân, nhưng cuối cùng bọn Đức đã thắng và biến người E-xtô-ni-a
thành nô lệ. Trước đây chúng em đã được học rằng Đức là kẻ thù lịch sử
của nhân dân E-xtô-ni-a, vậy mà bây giờ nói rằng lại không phải như thế.
Chuyện này em không sao hiểu được.
Tất cả chăm chú nghe. Thực tế, một năm trước đây chính thầy Mê-tu-xơ
đã nói về người Đức hoàn toàn khác bây giờ. Hồii đó chúng tôi đã được
học lịch sử cuộc chiến tranh giải phóng của người E-xtô-ni-a cổ, về cuộc
nổi dậy trong đêm I-u-ri-ép bị thất bại, và bảy thế kỷ kéo dài nhân dân E-
xtô-ni-a phải làm nô lệ. Và bao giờ thầy Mê-tu-xơ cũng nói rằng bọn Đức
là kẻ có lỗi trong mọi nỗi bất hạnh của nhân dân chúng tôi.
- Phải rồi, - ngài Me-tu-xơ nói, - tôi biết các em chưa thể hiểu ngay tất cả
được. Điều đó hoàn toàn tự nhiên. Thôi được, tôi sẽ đưa ra một số dẫn
chứng để làm sáng tỏ. Cuộc đấu tranh cổ xưa vì tự do… Chúng ta đều đã
biết diễn biến và kết thúc ra sao. Người E-xtô-ni-a kiên trì đấu tranh chống
bọn dòng tu, nhưng cuối cùng buộc phải đầu hàng. Thế đấy. Nhưng cuộc
đấu tranh này không nhẹ nhàng với bên nào cả và trong cuộc đấu tranh này
