Như ta thấy, khái niệm danh dự tác động bạo liệt ở Polynesia và
luôn hiện diện ở Melanesia; nó gây ra ở vùng Tây-Bắc châu Mỹ các
tàn phá thực sự. Về điểm này, các nền giáo dục cổ điển đánh giá sai
tầm quan trọng của các động cơ đã thúc đẩy con người hành động, và
đánh giá sai tất cả những gì mà chúng ta nợ của các xã hội đã có trước
chúng ta. Ngay cả một nhà thông thái sành sỏi như Huvelin cũng đã
tưởng bị bắt buộc phải suy ra khái niệm danh dự, vốn bị cho là không
hiệu quả, từ khái niệm hiệu quả ma thuật
. Ông chỉ thấy trong danh
dự, uy tín cái thế phẩm của hiệu quả ma thuật. Thực tại phức tạp hơn.
Cũng như khái niệm ma thuật, khái niệm danh dự không xa lạ gì với
các nền văn hóa nói trên
. Bản thân cái mana nơi người Polynesia
tượng trưng không những sức mạnh ma thuật của mỗi vật, mà cả danh
dự của nó và một trong các cách dịch từ này tốt nhất là: Uy quyền, sự
giàu có
. Nơi người Tlingit và người Haida, potlatch bao gồm việc
xem như là vinh dự sự phục vụ lẫn nhau
. Ngay cả trong những bộ lạc
thực sự nguyên thủy như các bộ lạc ở Úc, người ta cũng dễ nổi giận
khi bị chạm đến thể diện (point d’honneur) như trong các xã hội của
chúng ta, và người ta thỏa mãn với những cung ứng, những món quà
bằng thực phẩm, những ngôi thứ và những nghi lễ cũng như với những
quà tặng
. Nhiều người đã biết lấy danh dự và tên tuổi của mình để
cam kết trước khi biết ký.
Potlatch ở Tây Bắc châu Mỹ đã được nghiên cứu đầy đủ về tất cả
những gì liên quan đến ngay chính hình thức của hợp đồng. Nhưng
cần phải đặt nghiên cứu mà ông Davy và ông Léonhard Adam
đã
thực hiện trong một khung cảnh rộng hơn trong đó nó có lẽ phải có
chỗ đứng cho đề tài mà chúng ta quan tâm. Bởi vì potlatch hoàn toàn
không chỉ là một hiện tượng pháp lý: Nó là một trong các hiện tượng
mà chúng tôi đề nghị gọi là “toàn bộ”. Nó là tôn giáo, là huyền thoại
và có tính cách saman, bởi vì các thủ lĩnh dấn thân vào đó là người đại
diện, là hiện thân của tổ tiên và thần linh; họ mang tên và nhảy các
