Kết luận đầu tiên
Như vậy, trong bốn nhóm cư dân quan trọng nói trên, trước hết
chúng ta đã tìm thấy: potlatch trong hai hay ba nhóm; rồi chúng ta tìm
thấy lý do chính và hình thái bình thường của bản thân potlatch; và
hơn thế nữa, ở bên kia potlatch, và trong tất cả các nhóm đó, chúng ta
tìm thấy hình thái cổ sơ của sự trao đổi: sự trao đổi các món quà được
tặng và được đáp tặng. Hơn nữa chúng ta đã đồng nhất hóa được sự
lưu thông của các đồ vật trong các xã hội này với sự lưu thông của các
quyền và của những con người. Nếu không có cách nào khác, thì
chúng ta có thể đành dừng lại ở đó. Số lượng, sự lan rộng, tầm quan
trọng của các sự kiện này hoàn toàn cho phép chúng ta quan niệm một
thiết chế chắc đã tồn tại trong đại bộ phận nhân loại trong một thời kỳ
quá độ rất dài; thiết chế đó còn tồn tại ở một số nơi khác hơn các tộc
người mà chúng tôi vừa miêu tả. Chúng cho phép chúng tôi quan niệm
rằng nguyên tắc về sự trao đổi-biếu tặng đã là nguyên tắc của các xã
hội đã vượt qua giai đoạn của sự “cung ứng toàn bộ” (thị tộc với thị
tộc, gia đình với gia đình), nhưng vẫn chưa đạt đến hợp đồng cá nhân
thuần túy, đến thị trường đầy rẫy tiền bạc, đến sự bán theo nghĩa sát
sao nhất và nhất là đến khái niệm giá cả tính bằng tiền được cân đo và
có tên gọi.
